Η εκκλησία των Αγίων Αναργύρων αποτελεί πραγματικό στολίδι για το χωριό, με τον εντυπωσιακό μπλε τρούλο της να ξεχωρίζει στον κατάλευκο οικισμό…

…και να είναι ορατός και από τα γειτονικά χωριά, την Λαγκάδα και τον Ποταμό. Σημαιοστολισμένος σήμερα ο ναός υποδέχεται τους πολυπληθείς πιστούς, στην δεύτερη μέσα στον χρόνο γιορτή του, μετά από αυτήν της 1ης Ιουλίου. Δείτε το video με τις κωδωνοκρουσίες στο κανάλι μας στο Youtube.

Μετά το τέλος της λειτουργίας ακολουθεί κέρασμα με αμοργιανό παστέλι στο λεμονόφυλλο και ψημένη ρακή, ένα ακόμα προϊόν-σήμα κατατεθέν του νησιού.

Πλήθος κόσμου από την ευρύτερη περιοχή της Αιγιάλης, αλλά και από ολόκληρο το νησί σπεύδει στο πανηγύρι αξιοποιώντας την ευκαιρία να κάνει μια ευχάριστη βόλτα στα γραφικά στενά δρομάκια του χωριού με τα όμορφα σπίτια.

Γερόντισσες του χωριού με τα παραδοσιακά, χειροποίητα αμοργιανά μαντήλια τους. Το λουλακί χρώμα μαντηλιού δηλώνει την χηρεία της γυναίκας που το φορά.

Πλημμυρισμένα με κόσμο και τα μαγαζάκια της πλατειούλας πέριξ του ναού, όπως το εστιατόριο «Σαντουράκι»…

…και το καφενείο «Καλή Καρδιά», από τα παλαιότερα του νησιού…

…εντός του οποίου πίνει το καφεδάκι της μια όμορφη αμοργο-φολεγανδρίτικη παρέα. Από αριστερά: Βασίλης Τσούνης, Μαρία και Λευτέρης Συνοδινός (Ασκάς), Μιχάλης Μαρινάκης και ένας φίλος της Αμοργού.

Εν τω μεταξύ, στον προαύλιο χώρο του Ναού, το Χορευτικό του Συλλόγου Γυναικών Αμοργού ξεσηκώνει τους πάντες με τις χορευτικές φιγούρες του…

…υπό τους ήχους του γλυκόλαλου βιολιού του Σταμάτη Γιαννακόπουλου και του λαούτου του Νίκου Βαζαίου. Μην παραλείψετε να δείτε το αμοργιανό αυτό γλέντι στο σχετικό video, στο κανάλι μας στο Youtube.

Οι ρυθμοί είναι τόσο ξεσηκωτικοί ώστε δεν αργούν να εμπλακούν στους κύκλους του χορού όλοι οι παρευρισκόμενοι…

…πριν πάρουμε μια γεύση και από τις παραδοσιακές τέχνες του χωριού και συγκεκριμένα την υφαντική, δια στόματος της κυρίας Ειρήνης.

Αποχαιρετούμε τα Θολάρια παίρνοντας το παλιό μονοπάτι που θα μας οδηγήσει στην γειτονική Λαγκάδα…

…και μπορεί ο ομιχλώδης καιρός να μην ήταν σύμμαχός μας για φωτογραφίες (στο βάθος η Λαγκάδα), ήταν όμως ιδανικός για περπάτημα..

…μιας και επικρατούσε άπνοια – φαινόμενο τόσο σπάνιο για τις Κυκλάδες- και απουσίαζε ο ήλιος -ακόμα πιο σπάνιο! Παρ’ όλα αυτά οι εικόνες ήταν και πάλι μαγευτικές, γιατί πάντα στα νησιά μας όμορφα ‘ναι, όποιος καιρός και να ‘ναι! Εδώ ο Κόλπος της Αιγιάλης…

…και εδώ η Παναγία Επανοχωριανή.

Η Λαγκάδα κατέχει δεσπόζουσα θέση πάνω από την πεδιάδα της Αιγιάλης τοποθετημένη σε μια ιδιαίτερου φυσικού κάλλους τοποθεσία, ανάμεσα σε απότομες βουνοπλαγιές και βαθιές χαράδρες, συνδυάζοντας αρμονικά βουνό και θάλασσα. Μεγάλο ενδιαφέρον στην περιοχή παρουσιάζουν το Φαράγγι του Αρακλού, το ιστορικό εκκλησάκι της Αγίας Τριάδας, που χρησιμοποιήθηκε ως κάστρο για να προφυλαχτούν από τους πειρατές, η παλαιά εκκλησία της Πανωχωριανής και το εγκαταλελειμμένο χωριό του Στρούμπου.

Στο μοναδικό αυτό χωριό φιλοξενείται ένας εξίσου μοναδικός γλυκοχώρος, το καφε-ζαχαροπλαστείο «Τρατάρισμα», με τον υπέροχο κήπο του και την πανοραμική θέα του. Εμπνευστής, ιδιοκτήτης και γλυκο-δημιουργός του ο Αντώνης Γαβαλάς, που ξετρελαίνει ντόπιους και επισκέπτες του νησιού με τα θεϊκά γλυκά του!

Από αριστερά: Ελένη Κουντουρούπη, Αντώνης Γαβαλάς και Σοφία Γαβαλά, άπαντες μέλη της νεοϊδρυθείσας «Λέσχης Γαστρονομίας Αμοργού» -όπως και όλοι οι υπόλοιποι Αμοργιανοί και Αμοργιανές, που μας παρουσιάζουν όλες αυτές τις ημέρες την γαστρονομία του τόπου τους- κρατούν υπερήφανα τους υπέροχους κουραμπιέδες, που μόλις παρασκεύασαν ενώπιόν μας και την παρασκευή των οποίων παρακολουθήσαμε όλοι με μεγάλη προσοχή. Πίσω τους το stand με το εξαιρετικής σύλληψης και πρωτοτυπίας λογότυπο της Λέσχης, ένα Κυκλαδικό ειδώλιο με μαγειρικό σκουφάκι και τα άνω άκρα του να καταλήγουν σε μαχαιροπήρουνο!

Φανταστική σοκολατόπιτα, τάρτες με κρέμα και φρέσκα φρούτα ή με σοκολάτα, λεμόνι και ψητή μαρέγκα, μους γιαουρτιού με σιρόπι μελιού και καραμελωμένα καρύδια, εξαιρετική μηλόπιτα, μιλφέιγ, πάστες, σιροπιαστά και φυσικά μελομακάρονα και κουραμπιέδες! Όλα αυτά και ακόμα περισσότερα μας τράταρε το «Τρατάρισμα» και ο Αντώνης Γαβαλάς.

Στα υλικά της συνταγής για τους αέρινους κουραμπιέδες το ξεχωριστό στίγμα τους δίνουν το κατσικίσιο βούτυρο, το ξύσμα ενός πορτοκαλιού και το ανθόνερο Χίου.

Το μείγμα αφού χτυπηθεί στο μίξερ πρέπει να παραμείνει στο ψυγείο για περίπου μιάμιση ώρα και στη συνέχεια τα κουραμπιεδάκια πλάθονται και αποκτούν ένα μικρό βαθούλωμα στη μία πλευρά τους -με το πάτημα του δάκτυλου- προκειμένου να κολλήσει πιο εύκολα η ζάχαρη άχνη.

Αφού ψηθούν και όσο ακόμα είναι ζεστά ψεκάζονται με το ανθόνερο για να το απορροφήσουν καλά και αφού κρυώσουν ξαναψεκάζονται, τυλίγονται στη ζάχαρη και τοποθετούνται σε πιατέλα σχηματίζοντας λοφάκι, «για να φαίνονται πιο λαχταριστά», όπως χαρακτηριστικά μας είπε ο τελειομανής Αντώνης!

Η Ι.Μ. Χοζοβιώτισσας -παραφθορά εκ του τοπωνυμίου Χοζιβά ή Κοζιβά της Παλαιστίνης, όπου υπήρχαν ορθόδοξα μοναστήρια-, θεωρείται ότι κατασκευάστηκε τον 9ο αιώνα, οπότε και -σύμφωνα με την τοπική παράδοση- η εικόνα της Παναγιάς Χοζοβιώτισσας έφθασε εδώ δια θαλάσσης και συγκεκριμένα στον όρμο της Αγίας Άννας, κοντά στη Μονή. Ο αυτοκράτορας Αλέξιος Α΄ Κομνηνός εκχώρησε με βασιλικό χρυσόβουλο σταυροπηγιακά δικαιώματα στη Μονή το 1088.

Η Μονή είναι κτισμένη σε γκρεμό, σε ένα τοπίο που κυριολεκτικά κόβει την ανάσα του ανυποψίαστου επισκέπτη, όσο και αυτού που το επισκέπτεται σχεδόν κάθε χρόνο, όπως εγώ. Έχει μήκος 40 μέτρα, μέγιστο πλάτος 5 μέτρα και διαθέτει οκτώ επίπεδα, τα οποία επικοινωνούν μεταξύ τους με κλιμακοστάσια κτισμένα ή λαξευμένα στο βράχο. Στο εσωτερικό του κτηρίου βρίσκονται αψίδες βυζαντινές ή οξυκόρυφες, κτισμένες από πωρόλιθο Μήλου.

Ο χώρος του μοναστηριού περιλαμβάνει πολυάριθμα κελιά, τράπεζα, Αρχονταρίκι (στην φωτο), μαγειρεία, αποθήκες, πατητήρια, στέρνες και πηγάδια. Το Καθολικό της Μονής είναι μονόχωρο καμαρόσκεπο και σε αυτό βρίσκονται οι δύο ενεπίγραφες εικόνες της Παναγίας της Χοζοβιώτισσας ή ΧΩΖΗΒΙΤΙCΑΣ, καθώς και η σιδερένια σμίλη του αρχιμάστορα. Η είσοδος του μοναστηριού βρίσκεται 10 μέτρα από το έδαφος και η πρόσβαση γινόταν με κρεμαστή σκάλα. Η Παναγιά Χοζοβιώτισσα είναι η πολιούχος του νησιού και γιορτάζει στις 21 Νοεμβρίου.

Ξεχωριστή θέση ανάμεσα στους αρχαίους πύργους της Αμοργού κατέχει ο θρυλικός «Πύργος του Βασίλη», όπως αποκαλούν οι παλαιότεροι κάτοικοι της Αμοργού το μνημειακό οικοδόμημα του 4ου αι. π.Χ., κοντά στο εκκλησάκι της Αγίας Τριάδος, στην ευρύτερη περιοχή της Αρχαίας Αρκεσίνης. Ο Πύργος της Αγίας Τριάδας αποτελεί το μοναδικό στην Αμοργό άριστα διατηρημένο αρχαίο μνημείο και το καλύτερα σωζόμενο στις Κυκλάδες μεμονωμένο οχυρό ορθογώνιου σχήματος.

Η κατά προσέγγιση χρονολόγηση του Πύργου της Αγίας Τριάδος στον 4ο αι. π.Χ., λόγω έλλειψης ιστορικών ή επιγραφικών μαρτυριών και αρχαιολογικών δεδομένων, στηρίζεται κυρίως στην σύγκριση της προσεγμένης τοιχοδομίας κατά το λεγόμενο ψευδοϊσόδομο σύστημα με κυρτή επιφάνεια. Επιπλέον, η σύγκριση με ασφαλέστερα χρονολογημένα κτίσματα αμυντικού, δημόσιου και ιδιωτικού χαρακτήρα, εντός και εκτός Αμοργού, καθώς και με μεμονωμένα μορφολογικά στοιχεία, όπως η φροντισμένη λάξευση των ορθογωνικών οδηγών, η τοξωτή θύρα στον ανατολικό τοίχο οδηγούν σε μια τέτοια χρονολόγηση.

Οι συμμετέχοντες στο ΥΠΕΡΙΑ 2018, μετά την επίσκεψη στον Πύργο-μνημείο, απολαμβάνουν τις παραδοσιακές γεύσεις «Στον Πύργο» Καφενείο-Μεζεδοπωλείο, με θέα το χωριουδάκι της Αρκεσίνης…

…έχοντας την δυνατότητα να παραγγείλουν από καφεδάκι και πλήρες πρωινό έως και τα πλέον εμβληματικά πιάτα της Αμοργιανής κουζίνας, όπως φάβα, κατσικάκι με πατατούλες στο φούρνο, αλλά και χειροποίητες πίτες, ψαράκια και άλλα πολλά.

Εδώ παρακολουθήσαμε την εκτέλεση της παραδοσιακής συνταγής για τους ωραιότερους ever λουκουμάδες από τα χέρια της Ευαγγελίας Ραφαέλας Ρούσσου (στο κέντρο), με την βοήθεια της Μαργαρίτας (δεξιά) και της Ελένης Κουντουρούπη (αριστερά), Προέδρου του Συλλόγου Γυναικών Αμοργού. Η Ευαγγελία Ραφαέλα, η νεαρή κόρη της οικογένειας Ρούσσου, στους οποίους και ανήκει το λιλιπούτειο μαγαζάκι, ετοιμάζει καθημερινά τους έξοχους αυτούς λουκουμάδες, αξιοποιώντας την παράδοση του τόπου της, αλλά και τις σπουδές της στην Μαγειρική – Αρτοποιία – Ζαχαροπλαστική.

Τα υλικά της συνταγής ζυμώνονται με προσοχή και στο μείγμα προστίθενται δύο συστατικά που κάνουν όλη τη διαφορά. Πρόκειται για την αμοργιανή ρακή και το «τσάι», όπως μας είπε η Ευαγγελία ή αφέψημα, αν προτιμάτε, γλυκάνισου!

Η ζύμη, αφού πρώτα ξεκουραστεί για μισή ωρίτσα, επιστρέφει στο τραπέζι εργασίας, όπου η Βαγγελίτσα την «κόβει» με εξαιρετική δεξιοτεχνία και ταχύτητα, χρησιμοποιώντας ένα κουταλάκ,ι με το οποίο παίρνει δόσεις μείγματος, που κρατά μέσα στην κλειστή χούφτα της, του δεξιού χεριού της. Τα ζυμαρένια μπαλάκια πέφτουν στο καυτό λάδι -ηλιέλαιο χρησιμοποιεί η Ευαγγελία- και παραμένουν…

…έως ότου πάρουν ωραίο χρυσόξανθο χρώμα.

Παράλληλα το καβουρντισμένο σουσάμι τρίβεται σε παραδοσιακό πέτρινο γουδί, ενώ το θυμαρίσιο αμοργιανό μέλι ζεσταίνεται.

Οι ζεστοί λαχταριστοί λουκουμάδες σερβίρονται περιχυμένοι με το μέλι και τυλιγμένοι στο λεπτό σαν σκόνη σουσάμι.

Πολύ κοντά στον Πύργο, στο γραφικό χωριουδάκι της Αρκεσίνης, στην Κάτω Μεριά της Αμοργού, βρίσκεται το οικογενειακό εστιατόριο «Μαρουσώ», όπου και μας υποδέχθηκε με το μόνιμο χαμόγελό της η κυρία Μαρουσώ, αλέθοντας φάβα παραγωγής της στον παραδοσιακό χειρόμυλο.

Η ίδια μεγαλουργεί και στην κουζίνα ετοιμάζοντας τα πεντανόστιμα πιάτα που φτάνουν στα τραπεζάκια της σκιερής αυλής της. Στα περισσότερα εδέσματα πρωταγωνιστούν πρώτες ύλες παραγωγής της ίδιας της οικογένειας, όπως ακριβώς συμβαίνει και με το φάβα που μας ετοίμασε, μας ενημέρωσε με υπερηφάνεια η ίδια. Μαζί της, πολύτιμη βοηθός, η πανταχού παρούσα Ελένη Κουντουρούπη!

Εδώ έχουμε τις δύο μορφές του αμοργιανού φάβα, πριν (δεξιά) και μετά το άλεσμα στον χειρόμυλο. Αναλυτική παρουσίαση για το φάβα της Αμοργού και σχετικές συνταγές μπορείτε να βρείτε στο άρθρο μας για «Μαθήματα μαγειρικής στην Αμοργό».

Πεντανόστιμη και η τελική εκδοχή του εδέσματος, με υφή βελούδινης κρέμας!

Φυσικά ήταν πολλά και διάφορα τα καλούδια που γευθήκαμε από τα χέρια της κυρίας Μαρουσώς, όλα πεντανόστιμα, από τα ορεκτικά -ξεχώρισα τα ρεβύθια και την μελιτζάνα με ντομάτα και φέτα- έως τα κυρίως πιάτα με πεντανόστιμο αμοργιανό κατσικάκι σε δύο εκδοχές, βραστό και του φούρνου με πατατούλες. Λουκούμια και τα δύο!

Οι φαβατοκεφτέδες δεν ήταν δυνατόν να λείψουν από το τραπέζι μας! Εδώ μαζί με τα εξίσου νόστιμα ντολμαδάκια!

Ολοκληρώνοντας την παρουσίαση των γεγονότων της ημέρας ας ρίξουμε μια ματιά και στο κομμάτι των ομιλιών και παρουσιάσεων της 2ης βραδιάς του Συνεδρίου, πάντοτε στις φιλόξενες αίθουσες του Aegialis Hotel & Spa, τις οποίες άνοιξε με τον χαιρετισμό του ο Έπαρχος Νάξου Γιάννης Μαργαρίτης.

Στο βήμα η Ιωάννα Συνοδινού, συνδιοργανώτρια του Amorgos Τrail Challenge, το οποίο διοργανώνεται στην Αμοργό στο πλαίσιο του Cyclades Trail Cup, που περιλαμβάνει ανάλογους αγώνες στα νησιά Νάξο, Σύρο, Άνδρο, Τήνο και Δονούσα.

Πρώτος ομιλητής της βραδιάς ο Ιταλός δημοσιογράφος γαστρονομίας Federico Francesco Ferrero, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Γαστρονομική κληρονομιά της Αμοργού: ένα μονοπάτι για την προστασία μιας εύθραυστης ομορφιάς».

Τον διαδέχθηκε ο φαρμακοποιός και βοτανολόγος Δημήτρης Περδετζόγλου με θέμα: «Bότανα και Ευεξία – Φαρμακευτικά φυτά της Αμοργού & Γαστρονομία».

Στο τραπέζι των επισήμων παρακολουθούν με ενδιαφέρον (από αριστερά): ο ιδιοκτήτης του Aegialis Hotel and Spa Σταμάτης Γιαννακόπουλος, ο Δημοτικός Σύμβουλος Κώστας Γρύσπος, ο Έπαρχος Νάξου Γιάννης Μαργαρίτης, ο Δημοτικός Σύμβουλος Λευτέρης Καραΐσκος και ο Μανώλης Αυγερινός.

Έκθεση κυκλαδίτικων και αμοργιανών προϊόντων της εταιρείας «Aμόργιον», στον χώρο διεξαγωγής του Συνεδρίου.

Η Χώρα ή Αμοργός είναι πρωτεύουσα και έδρα του ομώνυμου Δήμου. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, η Χώρα έχει 397 κατοίκους και είναι ο μεγαλύτερος οικισμός του νησιού, κτισμένη στην ενδοχώρα και κοντά στο κέντρο του, σε υψόμετρο 350 μέτρων. Αποτελεί διατηρητέο οικισμό και με την ολόλευκη αγκαλιά της περιβάλλει προστατευτικά το Κάστρο, το οποίο κατασκευάστηκε τον 13ο αιώνα.

Η Χώρα της Αμοργού έχει αναπτυχθεί γύρω από έναν ψηλό βράχο, πάνω στον οποίο βρίσκεται το Κάστρο, που χτίστηκε στις αρχές του 13ου αιώνα από τους Ενετούς άρχοντες του νησιού, τους Γκίζι. Η Αμοργός, όπως και τα υπόλοιπα νησιά των Κυκλάδων, μετά το 1207 αποτέλεσε τμήμα του Δουκάτου της Νάξου (ή Δουκάτου του Αρχιπελάγους) υπό τον Ενετό Μάρκο Σανούδο. Ο Σανούδος παραχώρησε την Αμοργό σαν φέουδο στους υποτελείς του αδελφούς Αντρέα και Ιερεμία Γκίζι (Andrea & Geremiah Ghizi), οι οποίοι είχαν πάρει δικαιώματα και σε πολλά άλλα νησιά του Αιγαίου.

Στα αξιοθέατα της Χώρας συγκαταλέγεται και το εξαιρετικά ενδιαφέρον Εκκλησιαστικό Μουσείο Αμοργού «Μητροπολίτης Χριστόδουλος», που αποτελείται από 2 ορόφους. Στον δεύτερο (φωτογραφία) εκτίθενται Ιερές Εικόνες, Ιερά Άμφια, Παλαίτυπα Βιβλία καθώς και Ιερά Άμφια του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου.

Στον πρώτο όροφο έχουμε αναφορά στους Παλαιοχριστιανικούς και Βυζαντινούς Χρόνους και εκτίθενται Ιερά Σκεύη.Το Εκκλησιαστικό Μουσείο στεγάζεται σε διώροφο κτήριο σε ένα από τα γραφικά στενάκια της Χώρας της Αμοργού, το οποίο έτυχε εξαιρετικής αναπαλαίωσης με χορηγία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, που στήριξε γενικότερα την όλη προσπάθεια για την λειτουργία του Μουσείου.

Στον Πύργο του Γαβρά (18ος αι.), στον οποίο θεωρείται ότι έζησε η ομώνυμη γνωστή οικογένεια, στεγάζεται το Αρχαιολογικό Μουσείο της Αμοργού. Πιθανότατα αποτελεί κτίσμα του 16ου αιώνα, με βενετσιάνικο αρχιτεκτονικό ρυθμό. Κίονες στήριξης στις καμάρες της εισόδου πρετοιμάζουν τον επισκέπτη για τον εσωτερικό του χώρο. Ο περίβολος είναι διακοσμημένος, ενώ θα συναντήσετε κιονόκρανα από διάφορες αρχαίες τοποθεσίες του νησιού.

Τα εκθέματα του Αρχαιολογικού Μουσείου εκτείνονται χρονολογικά από την εποχή του Χαλκού έως και το τέλος του αρχαίου κόσμου. Εδώ φιλοξενούνται επίσης γλυπτά και επιτύμβια ανάγλυφα.

Τα αρχαιολογικά ευρήματα αποτελούν ένα αρμονικό σύνολο με τον γραφικό ολόλευκο οικισμό της Χώρας…

…έναν οικισμό, που και ο ίδιος θα μπορούσε να αποτελεί έκθεμα ενός Μουσείου ζωγραφικής, μιας και δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως κάτι λιγότερο από ένας ζωντανός πίνακας!

Τα Κατάπολα αποτελούν το κύριο λιμάνι της Αμοργού και έχουν χαρακτηρισθεί ως παραδοσιακός οικισμός, χάριν της αυθεντικής κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής τους. Τα Κατάπολα βρίσκονται προστατευμένα στο βάθος ενός κόλπου, ο οποίος σχηματίζει φυσικό λιμάνι. Στην αρχαιότητα, στο λόφο νότια των Καταπόλων βρισκόταν η Αρχαία Μινώα, μια από τις τρεις πόλεις της αρχαίας Αμοργού.

Στα Κατάπολα βρίσκεται και το μοναδικό ελαιοτριβείο του νησιού, που ανήκει στον Αγροτικό Συνεταιρισμό Καταπόλων, ο Πρόεδρος του οποίου, ο Νικήτας Σίμος, μας υποδέχθηκε και μας εξήγησε αναλυτικά την ενδιαφέρουσα διαδικασία παραγωγής του ελαιολάδου, την οποία είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε ζωντανά. Καταρχάς την αποφύλλωση, δηλαδή τον διαχωρισμό των φύλλων από τον καρπό, που είναι απαραίτητος, γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη, η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του. Οι ελιές από την λεκάνη μαζέματος προχωράνε πάνω στην κινητή τροχιά προς το πλυντήριο, κατά το πέρασμά τους υποβάλλονται σε ρεύμα αέρα που αποσύρει τα φύλλα και τα υπολείμματα μικρών κλωναριών και τα απομακρύνει εκτός συσκευής μέσω ειδικού σωλήνα.

Το πλύσιμο των καρπών. Το πλυντήριο ελιάς λειτουργεί με την αρχή της ροής ρεύματος νερού στην αφετηρία της λεκάνης πλυσίματος, το νερό ρέει υπό μορφή κυκλώνα νερού, οι καρποί της ελιάς στρέφονται μαζί και μετά εκτοξεύονται στην τροχιά του νερού, που σχηματίζει κύματα για την πλύση.

Ο καθαρός πλέον καρπός ακολουθεί τα επόμενα στάδια της επεξεργασίας του, δηλαδή…

…το σπάσιμο και την άλεση, όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες). Μετά το πλύσιμο χρησιμοποιείται ένας ελικοειδής μεταφορέας ελιάς, εφοδιασμένος με πυραμιδόμορφη λεκάνη για τη μεταφορά της ελιάς στο χειρόμυλο. Ο χειρόμυλος πολτοποιεί τον καρπό διατηρώντας την ποιότητα χωρίς θερμοκρασία.

Ακολουθεί η μάλαξη της ελαιοζύμης και ο πολτός της ελιάς οδηγείται στη συνέχεια στους φυγοκεντριστές τριών φάσεων, όπου «βγαίνει» ουσιαστικά το λάδι. Λάδι, νερό και ψίχα είναι τα τρία υλικά που βγαίνουν από το μηχάνημα. Από την ψίχα θα παραχθεί στη συνέχεια το πυρηνέλαιο και το σαπούνι ελιάς, ενώ το «νερό» αποτελεί τα γνωστά και πολύ «ανθεκτικά» απόβλητα ελαιοτριβείου, τα οποία καταλήγουν σε λάκκους δίπλα του.

Στο τελικό στάδιο του διαχωρισμού το λάδι διαχωρίζεται από το νερό και καθαρίζεται.

Εδώ, στα Κατάπολα βρίσκεται και το εστιατόριο «Καπετάν Δήμος», μια ξεχωριστή γωνιά γεύσης, σε ένα πετρόκτιστο οίκημα 200 ετών, πάνω στην προκυμαία. Μεράκι, τέχνη και φροντίδα «καταδύονται» μαζί με εκλεκτές πρώτες ύλες σε κατσαρόλες και τηγάνια και φέρνουν στα πιάτα σας εκλεκτά εδέσματα, στα περισσότερα εκ των οποίων χρησιμοποιούνται φυσικά βότανα και μυριστικά, όπως η λεβάντα, που προσδίδουν στο φαγητό ιδιαίτερη ταυτότητα και νοστιμιά. Στην φωτογραφία ο chef του εστιατορίου Βαγγέλης Λουδάρος με την Ελένη Κουντουρούπη.

Ο Βαγγέλης επεμβαίνει με τον δικό του μοναδικό τρόπο στις παραδοσιακές συνταγές και στόχος του πάντα είναι να «μαγειρεύει αναμνήσεις που θα πάρουν μαζί τους οι επισκέπτες του νησιού». Μας προτρέπει να δοκιμάσουμε άνευ χρονοτριβής και δισταγμού, πιπεράτη και μυρωδάτη αστακομακαρονάδα με τη φρέσκια ντομάτα να παντρεύεται με τα ζυμαρικά και τον ολόφρεσκο αστακό, μερακλίδικο «κλέφτικο», ζουμερό χοιρινό με συκαλάκια και μήλα, εξαιρετικό μοσχάρι με γλυκόξινα δαμάσκηνα, τρυφερό κατσικάκι με βουνίσιο θυμάρι και μέλι -το περίφημο «κατσικόμελο»- και γιουβέτσι με αστακό!

Ένα από τα πλέον εμβληματικά πιάτα του Βαγγέλη είναι ο μουσακάς α λα «Καπετάν Δήμος», τον οποίο ετοίμασε για να τον δοκιμάσουμε, αλλά μας τον μαγείρεψε και ζωντανά, στο πλαίσιο των μαθημάτων παραδοσιακής μαγειρικής, που διοργανώνει η «Λέσχη Γαστρονομίας Αμοργού», στην οποία και είναι μέλος. Ο μουσακάς αυτός περιέχει μόνο μελιτζάνες, ψημένες και όχι τηγανισμένες παρακαλώ, οι οποίες τοποθετούνται περιμετρικά μιας ατομικής φόρμας -μπορεί να χρησιμοποιηθεί και μεγάλη φόρμα του κέικ- αγκαλιάζοντας τον κιμά που θα τοποθετηθεί στο εσωτερικό του μελιτζανένιου αυτού κελύφους!

Ως επιστέγασμα τοποθετείται η ελληνική μπεσαμέλ φτιαγμένη με αλεύρι και corn flour σε ίσες ποσότητες, με ελαιόλαδο αντί του κλασσικού βούτυρου και με γιαούρτι αντί για αυγά, που προσδίδει ξινούτσικη χροιά στην σάλτσα. Αφού ψηθεί για 45 λεπτά, ο μουσακάς ξεφορμάρεται και σερβίρεται στεφανωμένος με μπόλικες τηγανητές πατατούλες στην κορυφή του. Ένα πραγματικά απολαυστικό και απίστευτα ελαφρύ πιάτο!

Κινούμενοι νοτιοανατολικά της Χώρας, με κατεύθυνση προς την Κάτω Μεριά, συναντούμε σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων την Μονή του Αγίου Γεωργίου του Bαλσαμίτη. Το συγκρότημα, μνημειακό σύνολο εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής με πλούσια ιστορία από τα χρόνια του Βυζαντίου, εδώ και λίγα χρόνια φιλοξενεί την μοναχή Ειρήνη, η οποία χαίρεται ιδιαιτέρως να υποδέχεται και να ξεναγεί τους προσκυνητές στον χώρο. Οι φημισμένες πηγές του Bαλσαμίτη, σε συνδυασμό με την φροντίδα της μοναχής Ειρήνης. έχουν μετατρέψει το τοπίο σε μια μικρή «όαση»!

Στον Άγιο Γεώργιο τον Βαλσαμίτη ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ναός, μία τρίκλιτη καμαροσκεπής βα­σιλική του 16ου αι., χτισμένη πάνω στις βάσεις παλαιότερων βυζαντινών ναών. Ενδεικτική είναι η παρουσία ψηλότερων τόξων (βυζαντινών) μετα­ξύ των κλιτών, που εναλλάσσονται με χαμηλότερα (περιόδου Τουρκοκρα­τίας).

Τοιχογραφίες του 17ου αι. κο­σμούν τους πεσσούς του Ιερού Βήμα­τος και τους τοίχους του κουβουκλίου του αγιάσματος. Η αρχική προέλευση του ναού είναι -πιθανότατα- παλαιοχριστιανική βασι­λική. Στην περιοχή φυτρώνει ο βάρσαμος ή αγριοδυόσμος (mentha longifolia), υδροχαρές αρωματικό και φαρμα­κευτικό φυτό με αντισηπτική δράση. Απ’ αυτόν πήρε το προσωνύμιό του ο τιμώμενος Άγιος.

Η μοναχή Ειρήνη, στα τελευταία 7 χρόνια που ζει εδώ, έχει κυριολεκτικά μεταμορφώσει τους χώρους του μοναστηριού.

Για να περάσουμε και στα τεκταινόμενα της βραδιάς, θα χρησιμοποιήσουμε ως γέφυρα τα εξαιρετικά τυριά που μας παρουσίασε η Τυροκομία Νάξου – Παραδοσιακά Προϊόντα (Κουφόπουλος), με άξια εκπρόσωπό της την κόρη της οικογένειας Ειρήνη Κουφοπούλου. Η ιστορία του μικρού αυτού τυροκομείου πάει 4 γενεές πίσω, καθώς η τέχνη της τυροκόμισης αποτελεί παράδοση στην οικογένειά. Η δεξιοτεχνία πέρασε από γενιά σε γενιά μέχρι που το 1990, ο Εμμανουήλ Β. Κουφόπουλος, μαγεμένος από τον κόσμο του τυριού, σπούδασε και αποφάσισε να δημιουργήσει ένα τυροκομείο με σύγχρονο εξοπλισμό. Συνδυάζοντας την τεχνολογία και τις παραδοσιακές τεχνικές, ξεκίνησε την αναβίωση όλων των παραδοσιακών τυριών των Κυκλάδων, όμως παράλληλα δημιούργησε και νέα είδη, έχοντας ως πηγή έμπνευσης τον φυσικό πλούτο του νησιού, όπως τα βότανα και το κρασί. Αυτή τη στιγμή παράγει 25 διαφορετικά είδη τυριών, από φρέσκο γάλα που συλλέγει με μεράκι καθημερινά από τους παραγωγούς του νησιού. Χάρη στις ιδιαίτερες γεύσεις που δημιουργεί έχει λάβει πολλά βραβεία και έχει γίνει ευρέως γνωστός.

Η Μαρία Καμπούρη (αριστερά) και η Ιωάννα Μαλάμου (στο κέντρο), από τον Σύλλογο Γυναικών Νάουσας Πάρου, μαζί με την Ελένη Κουντουρούπη, ποζάρουν υπερήφανες δίπλα στα πεντανόστιμα τυριά της Πάρου, γραβιέρα κεφαλοτύρι, ανθότυρο και ξυνομυζήθρα, του Αγροτικού Συνεταιρισμού Πάρου και του νέου τυροκομείου της Μάρπησσας «Το Πάριον», της Κατερίνας Μόσχου. Ήταν όλα τους υπέροχα!

Ακολούθησε η παρασκευή των παραδοσιακών ξεροτήγανων, τα οποία για τους Αμοργιανούς δεν αποτελούν μόνο ένα χαρακτηριστικό Χριστουγεννιάτικο και Πασχαλιάτικο κέρασμα, αλλά είναι συνυφασμένα με κάθε σημαντική στιγμή της ζωής τους, καθώς προσφέρονται στους γάμους και τα βαφτίσια μαζί με το παραδοσιακό παστέλι. Μαζί με την Ελένη Κουντουρούπη (στο κέντρο), Πρόεδρο της Λέσχης Γαστρονομίας Αμοργού, τα ξεροτήγανα ετοίμασαν η Φωτεινή Σιμιδαλά (δεξιά) και η Στεφανία Τοντόροβα, μέλη αμφότερες της Λέσχης.

Ξεροτήγανα σιροπιασμένα και πασπαλισμένα με καβουρδισμένο και τριμμένο σουσάμι -και προαιρετικά με αμύγδαλο και ελάχιστη κανέλα.

Θα σας παρουσιάσουμε βεβαίως -όπως κάνουμε καθημερινά- και τις ομιλίες της βραδιάς. Στο βήμα η δημοσιογράφος, τηλεπαρουσιάστρια και τηλεοπτική παραγωγός Άννα Κλαδιά, από την Χίο, η οποία μας έκανε μια εξαιρετικά εμπεριστατωμένη παρουσίαση με θέμα «Ή γαστρονομία και η προοπτική τουριστικής ανάπτυξης ενός τόπου».

Ο Προϊστάμενος της Περιφερειακής Υπηρεσίας Τουρισμού Κυκλάδων Μιχάλης Παράβαλος απευθύνει χαιρετισμό προς τους παρισταμένους, στο ξεκίνημα μιας ακόμα ενδιαφέρουσας βραδιάς ομιλιών και προβολών τουριστικών ταινιών μικρού μήκους.

Η ιστορικός Ειρήνη Καρώνη αναπτύσσει το ενδιαφέρον θέμα «Κινηματογράφος και Γαστρονομία».

Στο βήμα ο Robbie Eksiel, κριτικός Κινηματογράφου, σε μια ακόμα ενδιαφέρουσα παρουσίαση.

Ο Mladen Velimirovic, μέλος της Κριτικής Επιτροπής του Φεστιβάλ, μετά την βράβευσή του για το σύνολο της προσφοράς του στην διοργάνωση. Δεξιά η Ειρήνη Γιαννακοπούλου και αριστερά η Ελένη Κουντουρούπη.

Mετά από τρεις συνεχόμενες ημέρες ομίχλης η σημερινή, τελευταία μας στην πανέμορφη Αμοργό, μας αποζημιώνει και μας αποχαιρετά με μία πραγματικά καλοκαιρινή διάθεση! Εδώ, πανοραμική άποψη του κόλπου της Αιγιάλης με την εντυπωσιακή πισίνα του Aegialis Hotel and Spa, σε πρώτο πλάνο.

Και βέβαια μια τέτοια λαμπερή ημέρα δεν θα μπορούσε να μην αξιοποιηθεί με βόλτες, ακόμα δε και μπάνιο για τους πιο τολμηρούς, στην παραλία του Όρμου της Αιγιάλης. Εδώ, οι βαρκούλες και τα ψαροκάικα του λιμανιού με φόντο τα Θολάρια και αριστερά το εντυπωσιακό συγκρότημα του Aegialis Hotel and Spa.

Η ωραιότερη παρουσίαση μαγειρικής που έχω ποτέ παρακολουθήσει με πρωταγωνιστές τους λιλιπούτειους «chef» (από αριστερά): Ισιδώρα, Ευαγγελία, Ειρήνη, Νικήτα και Ζωή Γιαννακοπούλου. Μαζί τους η γιαγιά τους Ειρήνη Γιαννακοπούλου (αριστερά), η μητέρα τους Ελένη Κουντουρούπη και ο πατέρας τους Σταμάτης Γιαννακόπουλος. Μια υπέροχη και τόσο δεμένη οικογένεια με τις τρεις γενεές της να συνυπάρχουν και να συνεργάζονται αρμονικά!

Η πραγματικά άψογη παρουσίαση των αδελφών Γιαννακόπουλου, αφορούσε στην συνταγή τους για τα «μεθυσμένα» Αμοργού, εμπνεύσεως της γιαγιάς τους Ειρήνης Γιαννακοπούλου, μια συνταγή που αξιοποιεί με τον καλύτερο τρόπο τα κυριότερα προϊόντα του νησιού, το αλεύρι, το λάδι και το κρασί. Υπό το βλέμμα της μαμάς Ελένης και της γιαγιάς Ειρήνης, η μικρή Ευαγγελία προσθέτει τα υλικά της συνταγής στο μπωλ και η μεγαλύτερη αδελφή, η Ειρήνη, ξεκινά με ζηλευτή άνεση το ζύμωμα.

Για το ζυμάρι μας θα χρησιμοποιήσουμε ένα φλυτζάνι ελαιόλαδο, ένα φλυτζάνι λευκό κρασί (αυτός είναι και ο λόγος που τα πιτάκια μας ονομάζονται «μεθυσμένα»), τρία φλυτζάνια αλεύρι που φουσκώνει μόνο του, ένα κουταλάκι αλάτι και πιπέρι. Και ενώ η Ειρήνη ζυμώνει, η Ισιδώρα προετοιμάζει την γέμιση, με τον μικρό Νικήτα να προσθέτει τα απαιτούμενα υλικά στο μπωλ. Τα υλικά της γέμισης για τα αλμυρά «μεθυσμένα» μας, τυροπιτάκια εν προκειμένω, περιλαμβάνουν μαλακιά φέτα ή άλλο μαλακό τυρί, δύο αυγά, αλατοπίπερο και ψιλοκομμένο δυόσμο ή μέντα. Η γέμισή μας μπορεί να περιέχει επίσης χορταρικά, όταν πρόκειται να φτιάξουμε χορτοπιτάκια. Στην περίπτωση αυτή προσθέτουμε και ψιλοκομμένο κρεμμυδάκι, καθώς και άνιθο.

Μπορούμε όμως να χρησιμοποιήσουμε και γλυκιά γέμιση για τα «μεθυσμένα» πιτάκια μας, κατά προτίμηση μαρμελάδα βερύκοκο, την οποία απλώνουμε με κουταλάκι στο κέντρο των μικρών ζυμαρένιων δίσκων μας, τους οποίους δημιουργούμε παίρνοντας μια μικρή ποσότητα ζύμης, πλάθοντάς την σε μπαλάκι και πιέζοντάς το με το χέρι πάνω στην επιφάνεια εργασίας μας, προκειμένου να του δώσουμε στρογγυλό σχήμα. Εδώ, οι λιλιπούτειοι pastry chef μας επί το έργον!

Αφού η γέμιση, αλμυρή ή γλυκιά, τοποθετηθεί στο κέντρο των δίσκωνμτα πιτάκια κλείνονται αποκτώντας σχήμα μισοφέγγαρου.

Κλείνουμε τα «μεθυσμένα» πιτάκια μας πατώντας τις άκρες τους με ένα πηρούνι, έτσι ώστε να ενωθούν καλά και συγχρόνως να αποκτήσουν ωραίο σχέδιο στο τελείωμά τους. Εδώ η μικρή Ζωίτσα επί το έργον!

Στη συνέχεια αλείφουμε τα αραδιασμένα στο ταψί «μεθυσμένα» με αυγό, για να πάρουν ωραίο χρώμα στο ψήσιμο. Τα αλμυρά «μεθυσμένα» τα πασπαλίζουμε με άσπρο και μαύρο σουσάμι και τα ψήνουμε στον φούρνο ή μπορούμε και να τα τηγανίσουμε σε χαμηλή φωτιά. Τα γλυκά πιτάκια μας τα πασπαλίζουμε με άχνη ζάχαρη μετά το ψήσιμό τους.

Ο Νικήτας μεταφέρει με υπερηφάνεια στον φούρνο το έργο της συλλογικής δουλειάς των πέντε αδελφών! Συγχαρητήρια στα πολυτάλαντα παιδιά -πολλά ταλέντα τους απολαύσαμε τις τελευταίες ημέρες- και κυρίως στην οικογένεια, που τα μεγαλώνει με αυτόν τον υποδειγματικό τρόπο!

Αμέσως μετά το πρόγραμμα περιελάμβανε επίσκεψη σε έναν γιαλίτικο ελαιώνα…

…όπου και παρακολουθήσαμε ζωντανά το μάζεμα της ελιάς με τον παραδοσιακό, αλλά και με πιο μοντέρνους τρόπους, που εξοικονομούν μεν χρόνο και κόπο, αλλά -όπως τόνισα και στην ομιλία μου- αλλοιώνουν μια παράδοση αιώνων! Πρωταγωνιστής εδώ ο πάτερ-φαμίλιας της οικογένειας Γιαννακόπουλου, ο ακάματος Νικήτας.

Όλοι οι Σύνεδροι παρακολούθησαν και κατέγραψαν μετά μεγίστης προσοχής ολόκληρη την διαδικασία του λιομαζώματος.

Ομιλήτρια του Συνεδρίου και η γράφουσα, με φόντο τον ειδυλλιακό αυτό ελαιώνα στην περιοχή της Γιάλης και θέμα «Η ελιά από την αρχαιότητα και η παραγωγή λαδιού στην Αμοργό». Μπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρη την ομιλία στο κανάλι του Αρχείου Πολιτισμού, ακολουθώντας τον σύνδεσμο που παραθέτουμε.

Όλοι οι συμμετέχοντες απήλαυσαν στην συνέχεια ένα θαυμάσιο πικ-νικ με χειροποίητα μεζεδάκια, όπως τυροπιτάκια και φαβατοκεφτέδες, αλλά και ποικιλία εξαιρετικών τυριών της Τυροκομίας Νάξου (Κουφόπουλος).

Ακολούθησε επίσκεψη στο «Αμόργιον Shop» στην Αιγιάλη, όπου είχαμε την ευκαιρία να δοκιμάσουμε και φυσικά να προμηθευτούμε υψηλής ποιότητος προϊόντα βασισμένα στην τοπική παράδοση της Αμοργού, όπως ψημένη, ρακόμελο, μεκίλα, φραγκοσυκόμελο, οινόμελο, ούζο, τσίπουρο, ρακή, οργανικά κρασιά, λουκούμια, παστέλια, βότανα, φάβα, ξηρούς καρπούς, μέλι, μαρμελάδες, γλυκά κουταλιού και πολλά άλλα.

Στιγμιότυπο από την τελετή βράβευσης.