Amarante, το στολίδι της Περιφέρειας του Porto στην Βόρεια Πορτογαλία

By katermarinaki5 Μαΐου 2022

Η πανέμορφη μικρή πόλη Amarante, στην περιοχή Tâmega e Sousa της Bόρειας Πορτογαλίας -αυτής της ονειρικά όμορφης χώρας στο δυτικότερο άκρο της ηπειρωτικής Ευρώπης-, αποτελεί από το 2017 μέλος του Δικτύου Δημιουργικών Πόλεων της UNESCO, στην κατηγορία Πόλη της Μουσικής, γεγονός διόλου τυχαίο αν αναλογιστεί κανείς πόσους σημαντικούς καλλιτέχνες και συγγραφείς έχει γεννήσει ο τόπος αυτός, κυρίως κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, το έργο των οποίων παρουσιάζεται στο πολύ ενδιαφέρον Δημοτικό Μουσείο Amadeo de Souza-Cardoso. Η ταυτότητα της Amarante, που διοικητικά ανήκει στην Περιφέρεια του Πόρτο, σφραγίζεται από το πέρασμα του ποταμού Tâmega, του μεγαλύτερου παραποτάμου του Douro -η κοιλάδα του αποτελεί την κοιτίδα παραγωγής του περίφημου κρασιού port-, o οποίος ξεκινώντας το ταξίδι του από την Γαλικία (B.Δ. Ισπανία) διασχίζει την καρδιά της πόλης, χαρίζοντάς της μοναδική γραφικότητα και γοητεία. Μια γοητεία που φθάνει στο αποκορύφωμά της με τις υπέροχες αντανακλάσεις της εντυπωσιακής τοξωτής γέφυρας Ponte São Gonçalo, η οποία κυριολεκτικά κλέβει τις εντυπώσεις των επισκεπτών της πόλης.

Στις απαράμιλλες φυσικές ομορφιές της περιοχής συγκαταλέγεται και το σύμπλεγμα γρανιτένιων ορεινών όγκων Serra do Marão, που υψώνεται πάνω από την πόλη, ένα τοπίο πραγματικά συγκλονιστικό με κωνοφόρα δάση και κορυφές που φθάνουν σε ύψος έως και τα 1415 μέτρα. Επιστρέφοντας στο ιστορικό κέντρο της πόλης δεν μπορούμε να αντισταθούμε στον πειρασμό για καφεδάκι ή φαγητό, σε ένα από τα αμέτρητα café και εστιατόρια που κατακλύζουν τις όχθες του ποταμού, συναγωνιζόμενα με τα γραφικά σπίτια της πολιτειούλας, που επίσης στέκονται στις όχθες του Tâmega, για το ποιο απ’ όλα θα πρωτοβάψει με τα χρώματα και τις αντανακλάσεις του τα νερά του προαιώνιου συντρόφου της Amarante.

Παιχχνίδι αντανακλάσεων στα νερά του Tâmega.

Το άγαλμα του Πορτογάλου ποιητή Joaquim Pereira Teixeira de Vasconcelos (1877 – 1952) -περισσότερο γνωστός με το ψευδώνυμο Teixeira de Pascoaes- βρίσκεται στο αγαπημένο του café, στο κέντρο της γενέτειράς του. Ο συγκεκριμένος ποιητής προτάθηκε 5 φορές για το Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Η ίδρυση της πόλης αποδίδεται από αρκετούς ιστορικούς σε έναν Ρωμαίο εκατόνταρχο με το όνομα Amarantus, ωστόσο το μόνο βέβαιο είναι ότι η Amarante κατέστη σημαντικός αστικός οικισμός κατά τον 13ο αιώνα, με την άφιξη του Gonçalo (1187-1259), ενός Βενεδικτίνου μοναχού και στη συνέχεια δημοφιλούς Αγίου, ο οποίος έφτασε στην περιοχή, όπου τελικά και εγκαταστάθηκε, αφού ολοκλήρωσε ένα προσκύνημα στην Ιταλία και την Ιερουσαλήμ. Ο São Gonçalo (Άγιος Γκονσάλο) και οι δράσεις του υπήρξαν καθοριστικές για την ανάπτυξη της περιοχής, με πολλές τοπικές δομές να αποδίδονται στις προσπάθειές του, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής της εντυπωσιακής πέτρινης γέφυρας, που στεφανώνει τον ποταμό Tâmega και μάλιστα στην ίδια ακριβώς τοποθεσία με την σημερινή. Μετά τον θάνατό του ο São Gonçalo έγινε ο προστάτης της πόλης και η Amarante αναδείχθηκε σε προσκυνηματικό προορισμό και αναπτύχθηκε σημαντικά.

Η εμβληματική γέφυρα στο κέντρο της Amarante διαιωνίζει την ανάμνηση της ηρωικής αντίστασης του τοπικού πληθυσμού ενάντια στα στρατεύματα του Ναπολέοντα, που εισέβαλαν στην Πορτογαλία στις αρχές του 19ου αι. Η πόλη πολιορκήθηκε από γαλλικές δυνάμεις, οι κάτοικοί της αντιστάθηκαν γενναία στις σφοδρές επιθέσεις για πολλές ημέρες, μέχρι που τελικά παραδόθηκαν μετά από ανατινάξεις με πυρίτιδα. Σημάδια από τις καταστροφές που σημειώθηκαν τότε είναι ακόμη ορατά στην πόλη, συμπεριλαμβανομένων εκείνων του Κτήματος Magalhães, της πρόσοψης της εκκλησίας του São Gonçalo, των διάτρητων πλακιδίων στο σκευοφυλάκιο και των κατεστραμμένων πυραμίδων στη γέφυρα.

Η γέφυρα *São Gonçalo* καταστράφηκε από πλημμύρα το 1763 και ξανακτίστηκε.

Η Ponte *São Gonçalo* αποτελεί το εμβληματικότερο τοπόσημο της *Amarante*.

H Μονή και Εκκλησία (Convento e Igreja) του *São Gonçalo* σηματοδοτεί το ένα άκρο της γέφυρας, που είναι πάντοτε πλημμυρισμένη από κόσμο.
Το μοναστήρι ιδρύθηκε το 1543, συνταιριάζοντας ποικίλα αρχιτεκτονικά στυλ, αλλά στη συνέχεια ανακαινίστηκε.

Η εκκλησία είναι μεν απλή ως προς το εξωτερικό της, όμως το εσωτερικό της κοσμείται από πολλά αξιοσημείωτα έργα, όπως οι επιχρυσωμένοι ξυλόγλυπτοι βωμοί, αγάλματα και πίνακες ζωγραφικής του 18ου αιώνα και πίνακες από σμαλτωμένα κεραμικά πλακάκια azulejo, που χρονολογούνται από τον 17ο και τον 18ο αιώνα…

…ενώ αξίζει επίσης να σημειωθεί ο μεγάλης κλίμακας σταυρός του 17ου αιώνα, ο «Cristo Divino Imperador», που αποδίδεται στην ισπανική σχολή, καθώς και ένα υπέροχο κιγκλίδωμα, το οποίο αποτελεί μοναδικό παράδειγμα στην πορτογαλική αρχιτεκτονική, λόγω της οβάλ μορφής του.

Εξωτερική άποψη της εκκλησίας του *São Gonçalo*. Να σημειώσουμε ότι ο Άγιος γιορτάζει το πρώτο Σάββατο του Ιουνίου.

Πάντα γεμάτη με κόσμο και η πλατεία δίπλα στην εκκλησία και το μοναστήρι του *São Gonçalo*.

Ένα ακόμα άγαλμα του διάσημου Πορτογάλου ποιητή Teixeira de Pascoaes, στην είσοδο της πόλης.

Το Casa da Calçada, ένα από τα πιο όμορφα παλάτια του 16ου αιώνα, χχτισμένο με προορισμό να είναι ένα από τα κύρια ανάκτορα του Κόμη του Ρεντόντο, κουβαλά ιστορία συνυφασμένη με την ιστορία της *Πορτογαλίας* και ολόκληρης της Ευρώπης, καθώς κατά τη διάρκεια των γαλλικών εισβολών εγκαταστάθηκαν εδώ τα συμμαχικά στρατεύματα της *Πορτογαλίας* και της Αγγλίας. Το 2001 το ακίνητο ανακαινίστηκε πλήρως και μετατράπηκε σε ξενοδοχείο 5 αστέρων, μέλος του φημισμένου Relais & Chateaux.

Τα όμορφα σπίτια της πόλης λουσμένα στο χρυσό φως του δειλινού.

Τα χαρακτηριστικά πλακόστρωτα δρομάκια της *Amarante*.

Μια ακόμη εικόνα γαλήνης και αρμονίας από την *Amarante*.

Eξαιρετικά διάσημα και περιζήτητα είναι τα τοπικά γλυκά και κέικ της Amarante, τα οποία διατίθενται σε όλα τα café και ζαχαροπλαστεία της περιοχής. Μερικά από τα ονόματα που θα πρέπει να θυμάστε αν θέλετε να τα δοκιμάσετε είναι: papos de anjo (λόγια αγγέλων), brisas do Tâmega («αεράκια» του Tâmega), toucinho do céu (μπέικον από τον παράδεισο) ένα τοπικό κέικ αμυγδάλου, bolos de São Gonçalo, galhofas.

Bolos de *São Gonçalo*, τα περίφημα κέικ του Αγίου Γκονσάλο, ιδιαίτερα διαδεδομένα και αγαπητά στην Amarante, κυρίως επειδή ανταλλάσσονται μεταξύ των ερωτευμένων κατά την ημέρα της γιορτής αυτού του «προξενητή» Αγίου, στις 10 Ιανουαρίου.

Tα trouxas de ovos, με την γλυκιά έντονη γεύση τους και τα μυστικά της συνταγής τους να μεταδίδονται από γενιά σε γενιά, είναι παραδοσιακό γλυκό που παρασκευάζεται αποκλειστικά και μόνο από ζάχαρη και κρόκο αυγού, πράγμα που δικαιολογεί τόσο το χρυσοκίτρινο χρώμα τους όσο και την κολλώδη υφή τους. Η προέλευση ή η ακριβής ημερομηνία δημιουργίας τους παραμένουν αβέβαιες, ωστόσο στα τέλη του 19ου αιώνα, ο διάσημος Πορτογάλος συγγραφέας Eça de Queiroz, ήδη εξυμνούσε αυτό το λεπτεπίλεπτο γλύκισμα.

Τα Brisas do Tâmega είναι επίσης τοπικά γλυκά της Amarante σε χαρακτηριστικό σχήμα μικρής βαρκούλας, γεμισμένης με ένα είδος μαρμελάδας αυγών και αμυγδαλόσκονης. Τα «αεράκια» του Tâmega δημιουργήθηκαν από τους «Poor Clares», το Τάγμα των Φτωχών Κυριών ή επίσημα το Τάγμα της Santa Clara.

Foguetes, διάσημα παραδοσιακά γλυκά με βάση την μαρμελάδα αυγών και αμυγδαλόσκονης, που τυλίγονται σε φύλλο γκοφρέτας -την γνωστή όστια της κοινωνίας των Καθολικών- και εμβαπτίζονται σε σιρόπι ζάχαρης, το οποίο αφού κρυώσουν μετατρέπεται σε μία σκληρή επικάλυψη, που διατηρήσει την έντονη γεύση της μαρμελάδας αυγού.

Lérias, τα γλυκίσματα αυτά φτιάχνονται από αμύγδαλα και μαύρη ζάχαρη και κόβονται σε χοντρές φέτες, που μπαίνουν στο φούρνο και στη συνέχεια εμβαπτίζονται σε σιρόπι ζάχαρης. Η γλυκύτητα και η ελκυστική εμφάνισή τους τα έχουν καταστήσει ένα από τα πλέον πολυαγαπημένα παραδοσιακά γλυκά της *Amarante*.

Σίγουρα όμως τα πιο διάσημα γλυκά της Amarante είναι τα φαλλόσχημα Colhões de São Gonçalo, οι «όρχεις» του Αγίου Γκονσάλο, γεγονός που έχει τις ρίζες του στο ότι ο São Gonçalo ήταν γνωστός για τους γάμους που βοηθούσε να γίνουν, πράγμα που συνέδεσε τον Άγιο και με την γονιμότητα, ενώ η φήμη του ως «προξενητής» υπήρξε χρήσιμη ανοίγοντας δρόμους ομαλής συγχώνευσης του παγανισμού και παραδοσιακών τελετουργιών, με τον Χριστιανισμό. Το όνομα του São Gonçalo συνδέθηκε έτσι και με την λατρεία της γονιμότητας της γης και θεωρείται ότι σώζει τις ηλικιωμένες κυρίες από τη χηρεία, βοηθώντας τις να ξαναπαντρευτούν, ενώ παράλληλα βοηθά την αποκατάσταση της ανικανότητας των ανδρών, όταν αυτοί προσευχηθούν στον Άγιο ζητώντας του λύση στο πρόβλημά τους. Οι μοναχικές γυναίκες βουρτσίζουν το σώμα τους στον τάφο του Αγίου, προκειμένου να γίνουν γόνιμες ή να βρουν σύζυγο. Ακόμα και οι γριές προσεύχονται στον Άγιο Γκονσάλο:

«Sao Goncalo de Amarante (Άγιε Γκονσάλο της Αμαράντε)
παντρέψου με μπορείς.
Έχω ήδη ιστούς αράχνης
σε αυτά που ξέρεις».

Ήταν, λοιπόν, κάτι απολύτως φυσιολογικό να ξεκινήσουν να τον τιμούν με ένα σύμβολο τόσο παλιό όσο η ανθρώπινη ύπαρξη, τον φαλλό, που φτιάχνεται εδώ με την αυθεντικότητα των παραδοσιακών γλυκών τα οποία, πολύ γραφικά, ονομάζονται caralhinhos ή colhões ή ακόμα και quilhõezinhos de São Gonçalo, λέξεις που παραπέμπουν στους όρχεις και την γενετήσια πράξη. Τον Ιούνιο, την μία από τις δύο εποχές του χρόνου που γιορτάζεται ο Άγιος -η άλλη είναι στις 10 Ιανουαρίου, ημερομηνία θανάτου του-, αυτά τα γλυκά πέη από ζάχαρη παρασκευάζονται ως ένα είδος προσφοράς στον Άγιο.

Colhões de São Gonçalo μπορούμε να βρούμε σήμερα -και αφού έληξε η περίοδος λογοκρισίας με σχετικό ψήφισμα του επί 36 χρόνια Πρωθυπουργού της Πορτογαλίας António de Oliveira Salazar- σχεδόν σε κάθε café στο ιστορικό κέντρο της Αμαράντε, ακόμα και σε καροτσάκια πλανόδιων πωλητών. Μάλιστα, πριν από λίγα χρόνια, στο πλαίσιο δράσεων προώθησης της τοπικής γαστρονομίας της Amarante, παρασκευάστηκε ένα τεράστιο γλυκό Colhões de São Gonçalo, με μήκος περίπου 21 μέτρα. Τα υλικά της συνταγής ποικίλουν, όμως σίγουρα περιλαμβάνει ζάχαρη -κανονική και άχνη-, αλεύρι, βούτυρο και τα απαραίτητα αυγά. Ακολουθεί γλασάρισμα, ενώ σε κάποιες παραλλαγές του το γλυκό μπορεί να έχει και εσωτερική γέμιση. Όλα τα γλυκά που προαναφέραμε θεωρούνται μοναστηριακά γλυκά, καθώς οι συνταγές τους ανήκαν αρχικά αποκλειστικά και μόνο στις μοναχές του Τάγματος της Santa Clara, που με την πώλησή τους κατάφεραν να εξασφαλίσουν ρόσθετα εισοδήματα, προκειμένου να μπορέσουν να καλύψουν τα αμέτρητα έξοδα της θρησκευτικής κοινότητας. Η παρακμή του μοναστηριού της Santa Clara υπαγόρευσε την ανάγκη μεταλαμπάδευσης των συνταγών σε κάποιες οικογένειες της Αμαράντε, πιθανότατα συγγενικές των μοναχών, οι οποίες και τις διαιώνισαν και προώθησαν μέχρι σήμερα.

Ακολουθούν μερικές ακόμα γοητευτικές απόψεις από την πανέμορφη Amarante.

Για το ταξίδι στην Πορτογαλία ευχαριστούμε θερμά τον Οργανισμό Visit Portugal, την TAP Air Portugal -η Gold Star Aviation εκπροσωπεί τον εθνικό αερομεταφορέα της Πορτογαλίας στην Ελλάδα από το 1999-, καθώς και την Πρεσβεία της Πορτογαλίας στην Ελλάδα.

Copyright © Katerina Marinaki. All Rights Reserverd.
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος web site με οποιονδήποτε τρόπο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της κατόχου του Κατερίνας Μαρινάκη. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.