Τήνος, η σαγηνευτική «άγνωστη» των Κυκλάδων

By katermarinaki15 Αυγούστου 2017

Τήνος, το νησί της Παναγίας Ευαγγελίστριας, που βρίσκεται στο νου και την καρδιά όλων των Ελλήνων. Είναι δύσκολο πολύ να το ξεχωρίσεις από την προστάτιδά του. Άλλωστε γιατί; Η Τήνος αισθάνεται βαθιά υπερήφανη, που η ιστορία και η φήμη της έχουν συνδεθεί με την Μεγαλόχαρη. Αισθάνεται μεγάλη τιμή που επιλέχθηκε από την Παναγιά για να γίνει εδώ το ιερό Της προσκύνημα. Όλοι μας -έστω και μια φορά- την επισκεφθήκαμε για ν’ ανάψουμε ένα κεράκι στη Χάρη της. Οι περισσότεροι όμως δεν κάναμε τον κόπο να δούμε πέρα απ΄αυτό. Δεν δοκιμάσαμε να γνωρίσουμε αυτόν τον τόπο, τον ευλογημένο, που τόσες χάρες και ομορφιές έχει να μας προσφέρει. Σήμερα, μέσα απ΄αυτές τις λίγες γραμμές, επιχειρούμε ένα σύντομο οδοιπορικό στο πανέμορφο και εν πολλοίς ανξερεύνητο νησί της Τήνου.

Ο εντυπωσιακός ναός της *Μεγαλόχαρης Τήνου*.

Ταξιδεύουμε από τα βάθη των αιώνων στο σήμερα. Από τον δρόμο της Ευαγγελίστριας, στα στενά σοκάκια των χωριών της Τήνου. Από το πολύβουο λιμάνι, στον ορεινό Πύργο. Από τους γραφικούς περιστεριώνες στα μοντέρνα κτήρια. Από τους διάσημους γλύπτες, στους λαϊκούς τεχνίτες. Όμως, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η Τήνος οφείλει τ’ όνομά της στον πρώτο της άποικο, τον Τήνο. Στην αρχαιότητα ονομαζόταν Οφιούσα ή Υδρούσα, λόγω των πολλών φιδιών και της αφθονίας του νερού. Προστάτης της ήταν ο Ποσειδώνας. Τα αρχαιότερα ευρήματα της ιστορίας της ανάγονται στην μυκηναϊκή εποχή. Όταν το νησί υπαγόταν στους Αθηναίους, κατασκευάσθηκε το Πεισιστράτειο Υδραγωγείο (549-542 π.Χ.), το οποίο ύδρευε την πόλη μέχρι και το 1934. Διετέλεσε υπό ενετική και τουρκική κυριαρχία και συμμετείχε στην Επανάσταση του 1821 από τις πρώτες κιόλας μέρες της κήρυξής της. Στις 30 Ιανουαρίου 1823 βρέθηκε η εικόνα της Παναγιάς, γεγονός που θεωρήθηκε ευλογία Κυρίου για το επαναστατημένο έθνος. Πολλοί αγωνιστές προσκυνώντας την ιερή εικόνα, ικέτεψαν την ευλογία Της και αφιέρωσαν τις νίκες τους εναντίον των τυράννων του Γένους, στην Χάρη της. Το 1940 ο τορπιλισμός της «Έλλης» στο λιμάνι της Τήνου, σηματοδοτεί την ελληνοϊταλική σύρραξη και συνδέει για ακόμα μια φορά την Τήνο με την ιστορία του Ελληνικού Έθνους.

Το εμβληματικό τοπίο με τους *περιστεριώνες* στον Ταραμπάδο.

Η Τήνος και τα 198 τ.χλμ. των εδαφών της φιλοξενούν περισσότερα από 40 κατοικημένα χωριά, διάσπαρτα σε όλη την έκταση του νησιού, αλλά και πολλούς παραθαλάσσιους, παραθεριστικούς οικισμούς. Στην τηνιακή ύπαιθρο, το τοπίο εναλλάσσεται συχνά. Οι εύφορες πεδιάδες διαδέχονται την σκληρή πέτρα και την άγρια φύση, ενώ πίσω από τις στροφές των δρόμων και εκεί που κανείς δεν το περιμένει, ξεπροβάλουν μικρές όμορφες παραλίες, καθιστώντας την ένα από τα ιδανικά για διακοπές ελληνικά νησιά του Αιγαίου.

Πανοραμική άποψη της Χώρας της *Τήνου* από την βόρεια πλευρά της.

Η *Τήνος* διαθέτει δύο λιμάνια, το έξω -το καινούριο- είναι το λιμάνι όπου θα προσεγγίσετε με το πλοίο της γραμμής…

…και το μέσα -το παλιό λιμάνι-, που φιλοξενεί κάθε είδους σκάφη και πλεούμενα.

Η Χώρα Τήνου, η πρωτεύουσα του νησιού, αποτελεί συγχρόνως το εμπορικό και τουριστικό κέντρο του και -γιατί να το κρύψωμεν άλλωστε- δεν αποτελεί το γραφικότερο κομμάτι της Τήνου, γι’ αυτό και η επίσκεψή μας μόνο εδώ, για λίγες μονον ώρες, όσες είναι αρκετές για το προσκύνημα – τάμα στην Ευαγγελίστρια, έχει δημιουργήσει την εντύπωση ότι η Τήνος δεν είναι ένα από τα άξια προσοχής κυκλαδονήσια. Η άναρχη και συχνά μη παραδοσιακή αρχιτεκτονική του οικισμού -συνέπεια του τεράστιου κύματος προσκυνητών που υποδέχεται- αλλοίωσε τον παραδοσιακό κυκλαδίτικο χαρακτήρα της πόλης, από την οποία ωστόσο δεν λείπουν οι όμορφες γειτονιές, αδιάψευστοι μάρτυρες της γραφικότητας του παρελθόντος.

Το κοινωφελές Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού, που επιχορηγείται και στηρίζεται από το Πανελλήνιο Ιερό Ίδρυμα της *Ευαγγελιστρίας Τήνου*, έχει ως σκοπούς του την έρευνα, μελέτη και προβολή της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού, αλλά και του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντός του.

Από το μικρό ακρωτήρι όπου φιλοξενείται το Μνημείο – Ηρώον Βαλκανικών πολέμων, η θέα προς την πόλη είναι πανοραμική…

…και βέβαια στο κέντρο της εικόνας δεσπόζει ο επιβλητικός ναός της Παναγίας.

Ο Ι.Ν. Ευαγγελίστριας Τήνου αποτελεί το δεύτερο σημαντικότερο χριστιανικό προσκύνημα μετά τον Πανάγιο Τάφο. Ο καλλιμάρμαρος ναός, που αποτελεί ένα αριστούργημα χριστιανικής αρχιτεκτονικής, στηρίχθηκε σε σχέδια του Σμυρναίου αρχιτέκτονα Ευστράτιου Καλλονάρη και έχει κτιστεί στην θέση του παλαιού ναού του Αγίου Ιωάννη, που κάηκε από τους Σαρακηνούς το 1200 μ.Χ. Θεωρείται ένα από τα χαρακτηριστικότερα έργα της νεότερης Ελλάδος, δεδομένου ότι κατασκευάσθηκε κατά τη διάρκεια των δύσκολων χρόνων της Επανάστασης του 1821. Ο ναός είναι πλούσια διακοσμημένος και εσωτερικά, κυρίως όμως είναι κατάφορτος από τα αφιερώματα των πιστών, ένδειξη ευγνωμοσύνης για τα θαύματα της Παναγίας σε ξηρά και θάλασσα. Η εικόνα του Ευαγγελισμού είναι έργο των πρώτων χριστιανικών χρόνων και αποδίδεται στον Ευαγγελιστή Λουκά, η δε θαυματουργική της ιδιότητα λέγεται ότι οφείλεται στην ίδια την Θεοτόκο, που την ευλόγησε. Ο ναός της Μεγαλόχαρης αποτελεί το επίκεντρο της λατρείας του νησιού, με σημαντική κοινωνική και πολιτιστική προσφορά που έχει ως αιχμή της την οργάνωση του Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος της Ευαγγελίστριας της Τήνου (Π.Ι.Ι.Ε.Τ.), το οποίο έχει θεσπίσει υποτροφίες για ανώτερες καλλιτεχνικές σπουδές. Το σημαντικότερο, ωστόσο, επίτευγμα του Ιδρύματος είναι η δημιουργία έξι Μουσείων, που αναδεικνύουν την πολιτιστική φυσιογνωμία του νησιού και φιλοξενούνται στον περιβάλλοντα χώρο του συγκροτήματος της Μεγαλόχαρης. Πρόκειται για: α) την Έκθεση Εκκλησιαστικών Εικόνων και Κειμηλίων, β) την Πινακοθήκη με αντίγραφα έργων ξένων καλλιτεχνών, γ) την Πινακοθήκη με πρωτότυπα έργα Ελλήνων, ανάμεσα στα οποία και των Τηνίων Νικηφόρου Λύτρα και Νικολάου Γύζη, δ) το Μουσείο Τηνίων Καλλιτεχνών με έργα γλυπτών, όπως ο Φιλιππότης και ο Βούλγαρης, αλλά και πίνακες των Λύτρα και Γύζη, ε) το Μουσείο Αντωνίου Σώχου και στ) το Μουσείο Γιαννούλη Χαλεπά, που περιλαμβάνει έργα της δεύτερης περιόδου του μεγάλου Τήνιου γλύπτη.

Λίγη ξεκούραση για τους γλάρους στα φιλόξενα βραχάκια της περιοχής του νέου λιμανιού.

Δυτικά της πόλης ο δρόμος προς το νέο λιμάνι -αφού περάσουμε το παλιό λιμάνι Σταυρός του 19ου αι.- μας οδηγεί στον οικισμό και την παραλία Κιόνια. Στον αρχαιολογικό χώρο των Κιονίων, βρισκόταν το ιερό του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης, ένα ιερό που είχε κάνει διάσημη την Τήνο, κατά τους κλασσικούς χρόνους. Λίγο πιο κάτω η θαυμάσια παραλία της Πλατειάς Άμμου και το Σπήλαιο των Γαστριών, που παρουσιάζει μεγάλο ιστορικό και γεωλογικό ενδιαφέρον. Αξίζει να επισκεφθούμε επίσης τον Τριπόταμο, με τον Ι.Ν. των Εισοδίων της Θεοτόκου, το Χατζηράδο με τoν ναό της Αγίας Τριάδος και το βοτσαλωτό προαύλιό της, καθώς και τον Κάμπο και το Σμαρδάκιτο.

Η πολυσύχναστη παραλία Κιόνια, μόλις 3 χλμ. δυτικά της Χώρας, εκτεθειμένη στους ανελέητους βοριάδες…

…που παρ’ όλα αυτά της επιτρέπουν να διατηρεί κάποια απάνεμα σημεία.

Ο παραδοσιακός οικισμός του Κτικάδου προσφέρει ανεμπόδιστη και πανοραμική θέα προς τα Κιόνια, ενώ κυριότερα αξιοθέατά του αποτελούν ο καθολικός ναός του Τιμίου Σταυρού -από τους αρχαιότερους στο νησί-και ο ορθόδοξος ναός της Υπαπαντής ή της Μεγαλομάτας.

O Τριπόταμος *Τήνου*, όπως εύγλωττα μαρτυρά και τ’ όνομα του, είναι χτισμένος μεταξύ τριών ποταμών.

Ο ενοριακός ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου γιορτάζει στις 21 Νοεμβρίου, οπότε και πραγματοποιείται εδώ μεγάλο πανηγύρι με πολλούς επισκέπτες, για τους οποίους τα σπίτια του χωριού παραμένουν ανοιχτά για να τους υποδεχθούν.

Το χωριό όπου έζησε ο φιλόσοφος Κορνήλιος Καστοριάδης θυμίζει κάστρο, με τα σπίτια του χτισμένα πολύ κοντά το ένα στο άλλο και τα γραφικά λαβυρινθώδη λιθόστρωτα δρομάκια του.

Ο Χατζηράδος είναι ένα μικρό χωριουδάκι με σημείο αναφοράς του τον ενοριακό ναό της Αγίας Τριάδος, που κτίστηκε το 1850.

Στο παλιό Δημοτικό Σχολείο του χωριού Κάμπος στεγάζεται το Δημοτικό Ίδρυμα «Μουσείο Κώστα Τσόκλη», που άνοιξε τις πόρτες του για το κοινό τον Ιούνιο του 2011, εμπλουτίζοντας τον εικαστικό χάρτη του Αιγαίου και έχοντας ως στόχο να προβάλλει το έργο του Τσόκλη και μέσα απ’ αυτό, να φέρει σ’ επαφή το ευρύ κοινό με την σύγχρονη τέχνη.

Ανατολικά της πόλης συναντούμε την παραλία του Αγίου Φωκά, που καταλήγει στο λόφο του Βρυόκαστρου, όπου υπάρχουν ίχνη προϊστορικού οικισμού. Ακόμα πιο ανατολικά οι παραλίες του Άη-Γιάννη Πόρτο και της Παχιάς Άμμου, με τις υπέροχες αμμοθίνες της.

Στρεφόμενοι προς τον βορρά του νησιού προσεγγίζουμε την περίφημη κοιλάδα του Ταραμπάδου. Καθώς οι περισσότεροι περιστεριώνες του νησιού βρίσκονται κτισμένοι εδώ, σε τούτη την ειδυλλιακή τοποθεσία, το θέαμα είναι εκπληκτικό. Αυτά τα θαυμάσια μνημεία λαϊκής αρχιτεκτονικής, συναγωνίζονται το ένα το άλλο σε αισθητική. Όσο κι αν προσπαθούμε να βρούμε δύο όμοιους δεν τα καταφέρνουμε. Προφανώς δεν υπάρχουν! Κτισμένοι από πέτρα και σχιστόλιθο, «κεντημένοι» από τα χέρια λαϊκών τεχνιτών, αποτελούν ζωντανή απόδειξη της καλλιτεχνικής έκφρασης των απλών ανθρώπων. Οι περιστεριώνες είναι διώροφοι με τον πρώτο όροφο να εξυπηρετεί την αποθήκευση των εργαλείων και την συλλογή των περιττωμάτων που χρησιμοποιούνται ως λίπασμα, ενώ ο δεύτερος όροφος προορίζεται για την εκτροφή των περιστεριών. Πρόκειται για κλειστούς, ορθογώνιους χώρους με μία είσοδο για τον ιδιοκτήτη και μικρά περάσματα για τα πουλιά και τον εξαερισμό.

*Περιστεριώνες*, ανεμόμυλοι και ξωκλήσια και χιλιόμετρα ξερολιθιάς. Οι *Κυκλάδες* σε μια φωτογραφία!

Πεσσοί και κιονίσκοι, πιθανότατα προερχόμενοι από την αρχιτεκτονική των ενετικών πύργων…

…προσδίδουν πυργοειδή μορφή στις πανέμορφες και εμβληματικές αυτές κατασκευές.

Μόλις 4 χλμ. δυτικά του χωριού Ταραμπάδος βρίσκεται η Παναγία Βρυσιώτισσα, το κέντρο των Ελλήνων Καθολικών, κτισμένη κοντά στην θάλασσα. Η θαυματουργή εικόνα της «Παναγίας με το βρέφος» είναι έργο του 15ου αιώνα και γιορτάζει την πρώτη Κυριακή του Μάη, οπότε και ευλογούνται όλα τα τροχοφόρα και οι οδηγοί τους. Μετά το Βρυσί -εξ ου και η ονομασία Βρυσιανή- ο δρόμος οδηγεί προς τον όρμο του Αγίου Ρωμανού. Σε κοντινή απόσταση και στο κέντρο περίπου του νησιού υψώνεται ο επιβλητικός όγκος του Ξώμπουργου ή Εξώμβουργου, όπου και ήταν κτισμένη η αρχαία ακρόπολη του νησιού. Επιβάλλεται μία επίσκεψη στο καθολικό προσκύνημα της Ιεράς Καρδίας του Χριστού και στο ορθόδοξο προσκύνημα της Ζωοδόχου Πηγής.

Στην Ξινάρα ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι δύο αξιόλογες καθολικές εκκλησίες της: η Παναγία του Ροδαρίου (1860-1870), Μητρόπολη της Καθολικής Αρχιεπισκοπής και η εκκλησία των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, του 1836.

Στην σκιά του Ξώμπουργου κουρνιάζουν η καταπράσινη Ξινάρα, στην οποία εδρεύει το Αρχείο των Καθολικών της Τήνου, με πολύτιμο υλικό για την ιστορία του νησιού, αλλά και τα Λουτρά με την Μονή των Ιησουιτών και την Μονή των Ουρσουλίνων, όπου λειτουργεί εξαιρετικό Μουσείο εκπαιδευτικών οργάνων. Ακόμα ο Κουμάρος με την εκπληκτική θέα και βέβαια ο Βώλακας ή Βωλάξ, στον οποίο οι τεράστιοι -με τη μορφή μετεωριτών- ογκόλιθοι, που είναι σκορπισμένοι γύρω του, προσδίδουν στο τοπίο μια μυστηριώδη, φυσική ομορφιά, σε μεξικάνικα πρότυπα. Σε τούτο το χωριό οι κάτοικοι ασχολούνται με την καλαθοπλεκτική επιδεικνύοντας μοναδική δεξιοτεχνία, όπως άλλωστε συμβαίνει με οτιδήποτε ασχολούνται όλοι ανεξαιρέτως οι κάτοικοι του νησιού.

Τα Λουτρά υπήρξαν σημείο αναφοράς του νησιού για το θρησκευτικό και πολιτιστικό γίγνεσθαι της τοπικής κοινωνίας, έλαβαν δε το όνομά τους από τα λουτρά που υπήρχαν στην περιοχή.

Το 1704 οι πρώτες Ουρσουλίνες μοναχές φτάνουν στην *Τήνο*, ενώ το 1862 ιδρύεται το πρώτο οργανωμένο μοναστήρι στο χωριό Λουτρά. Εδώ το εσωτερικό της Μονής.

Ο γραφικός Κουμάρος μπορεί να έχει μόνο λίγες δεκάδες κατοίκων, όμως η θέση του στην απότοµη πλαγιά του βουνού Φούρκα του παρέχει εντυπωσιακή θέα. Όντας το πλησιέστερο στο Εξώμβουργο χωριό, συνδέεται με μονοπάτι με το παλιό κάστρο.

Ο Βώλακας είναι ένα μεσαιωνικό καθολικό χωρίο της *Τήνου*, κτισμένο σε ένα μικρό οροπέδιο στο κέντρο του νησιού, περιτριγυριζόμενο από πέτρες και μεγάλους σφαιρικούς γρανιτένιους βράχους ηφαιστειογενούς προέλευσης.

Έργα καλαθοπλεκτικής των κατοίκων του χωριού.

Ένα ακόμα μοναδικό έργο γλυπτικής της τηνιακής φύσης!

Βόρεια του Ξώμπουργου η εύφορη πεδιάδα της Κώμης, με το μεγάλο ομώνυμο χωριό και λίγο πιο κάτω η Κακιά Σκάλα. Στον κόλπο της Κολυμπήθρας φιλοξενούνται δύο παραλίες με μεγάλες βραχότρυπες σκαλισμένες από την θάλασσα. Στην ευρύτερη περιοχή συναντούμε και άλλες όμορφες αμμουδιές, αλλά και πολλά ακόμα γραφικά χωριά, όπως ο Σκαλάδος, ο Κουμάρος, ο Κρόκος, η Περάστρα, το Σκλαβοχώρι -όπου βρίσκεται το σπίτι που γεννήθηκε ο μεγάλος ζωγράφος Νικόλαος Γύζης-, το Κάτω Κλείσμα και η Αετοφωλιά, το χωριό Αγάπη, καθώς και η καταπράσινη Καλλονή.

Ο κόλπος της Κολυμπήθρας, στην βόρεια ακτή του νησιού.

Ο υγρότοπος της Κολυμπήθρας φτάνει σε μέγεθος τα 9 στρέμματα, ενώ το ευρύτερο μέγεθος του υγροτοπικού συμπλέγματος, με τους γύρω βιοτόπους, φτάνει περίπου τα 80 στρέμματα, παραμένοντας ο σημαντικότερος υγρότοπος του νησιού.

Η Κώμη -λέξη που σημαίνει κεντρικός οικισμός, προφανώς από το μέγεθος και τη θέση του- κατοικείται από την αρχαιότητα και είναι κτισμένη στην εύφορη πεδιάδα Λιβάδι, που καταλήγει στην παραλία της Κολυμπήθρας.

Το λιλιπούτειο χωριουδάκι του Κρόκου, πνιγμένο στο πράσινο, φαίνεται ότι ονοματοδοτήθηκε από το οµώνυµο καλλιεργούμενο ή αυτοφυές φυτό (σαφράν)…

…το οποίο χρησιμοποιούσαν για βαφές νημάτων, αλλά και για να δώσουν χρώμα στο ρακί.

Το χωριό Σκαλάδος με τα λιθόστρωτα δρομάκια του φαίνεται ότι έλαβε το όνομά του είτε από τα πολλά σκαλιά του -είναι κτισμένο άλλωστε σε βουνοπλαγιά- είτε από τις συκιές που αφθονούν στην περιοχή (Συκαλάδος-Σκαλάδος).

Η Καρδιανή, ένα καταπράσινο χωριό στην βόρεια πλευρά του νησιού, με υπέροχη θέα στην θάλασσα! Οι όρμοι του Γιαννάκη και των Καλυβίων, βρίσκονται επίσης σ΄αυτήν την περιοχή. Τρία χιλιόμετρα δρόμου, χωρίζουν την Καρδιανή από τα Υστέρνια, που γαντζωμένα στην πλαγιά του λόφου, αγναντεύουν τον ομώνυμο, γραφικό όρμο τους. Στο χωριό λειτουργεί το Μουσείο Τηνίων Καλλιτεχνών Υστερνίων, το οποίο συμπληρώνει την εικόνα της ισχυρής καλλιτεχνικής παράδοσης της Τήνου.

Η Καρδιανή είναι ορεινό χωριό κτισμένο στις πλαγιές του βουνού Πατέλες, απ’ όπου απολαμβάνει μια πραγματικά συγκλονιστική θέα. Σήμα κατατεθέν της το μαρμάρινο πενταόροφο κωδωνοστάσιο του καθολικού ναού του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.

Χαρακτηριστικό γνώρισμα της Καρδιανής η εντυπωσιακή αρχιτεκτονική των οικοδομημάτων της, τα περισσότερα εκ των οποίων είναι κατασκευασμένα από μάρμαρο. Εδώ ο μεγαλοπρεπής ορθόδοξος ναός της Αγίας Τριάδας, που ξεχωρίζει για το μαρμάρινο κωδωνοστάσιό του…

…τον πλούσιο επίσης μαρμάρινο γλυπτό εσωτερικό και εξωτερικό διάκοσμο και την μοναδική στις *Κυκλάδες* εξάτοξη καμάρα, που στηρίζει την αυλή του ναού. Το σύνολο του κτηριακού συγκροτήματος έχει ανακηρυχθεί ως διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού, ήδη από το 1984.

Ο Όρμος Γιαννάκη ή Καρδιανής, επίνειο της γραφικής πολιτειούλας.

Τα Υστέρνια, από τα μεγαλύτερα χωριά, βρίσκονται στην Έξω Μεριά της *Τήνου* ήδη από το 1600, έχοντας φτάσει στο απόγειο της ακμής τους στις αρχές του 20ού αιώνα.

Ο Όρμος Υστερνίων, στις νοτιοδυτικές ακτές της *Τήνου*, αποτελεί έναν από τους δημοφιλέστερους προορισμούς, διαθέτει δε και λιμανάκι για μικρά σκάφη.

Φθάνουμε στο βορειότερο άκρο του νησιού, στον πανέμορφο Πάνορμο. Κεφαλοχώρι της περιοχής ο Πύργος, το πιο όμορφο και εντυπωσιακό χωριό της Τήνου και ένα από τα ωραιότερα των Κυκλάδων και ολόκληρου του Αιγαίου. Παράλληλα, στο χωριό λειτουργεί το Μουσείο Τηνίων Καλλιτεχνών Πύργου με χαρακτηριστικά γύψινα προπλάσματα έργων ντόπιων καλλιτεχνών, όπως ο Χαλεπάς, ο Σώχος και ο Βούλγαρης. Εδώ βρίσκεται επίσης το Μουσείο Μαρμαροτεχνίας του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς, το οποίο έχει και την ευθύνη για τη λειτουργία του, ενώ πό το 1955 λειτουργεί και Σχολή Καλών Τεχνών Mαρμαρογλυπτικής, την οποία συντηρεί το Πανελλήνιο Ιερό Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας Τήνου (Π.Ι.Ι.Ε.Τ.), συνεχίζοντας την μακραίωνη παράδοση της μαρμαρογλυπτικής. Εξίσου γοητευτικά τα μικρότερα χωριουδάκια της περιοχής, ο Μαρλάς, ο Μαμάδος, ο Βεναρδάδος και ο θερινός οικισμός της Ρόχαρης, καθώς και οι παρθένες παραλίες της βόρειας τηνιακής εσχατιάς, που ατενίζουν τη γειτονική Άνδρο.

Ο Πύργος έιναι ένα χωριό πνιγμένο στο πράσινο, με το μάρμαρο να κυριαρχεί κυριολεκτικά παντού…

…στις βρύσες, στις προσόψεις, στους δρόμους, σε πινακίδες και διακοσμητικά.

Η περίοδος ίδρυσης του οικισμού δεν είναι γνωστή σήμερα, ενώ η ονομασία Πύργος οφείλεται σε πύργο, που κτίστηκε πριν τον 16ο αιώνα, με σκοπό την οχύρωση της περιοχής, όπως αναφέρεται σε χάρτη του 1571.

Η εντυπωσιακής ομορφιάς πλατεία του Πύργου, μαρμαροστρωμένη, με τον χαρακτηριστικό πλάτανό της και την πανέμορφη μαρμάρινη κρήνη, θαρρεί κανείς πως ξεπήδησε από άλλη εποχή. Από εδώ ξεκίνησε η Επανάσταση στο νησί, στις 31 Μαρτίου του 1821.

Στον Πύργο γεννήθηκε ο μεγάλος γλύπτης Γιαννούλης Χαλεπάς, το σπίτι του οποίου σήμερα έχει μετατραπεί σε Μουσείο.

Ο Πάνορμος, στην Β.Α. πλευρά της *Τήνου*, δεν είναι μόνο το επίνειο του Πύργου και ένα προστατευμένο φυσικό λιμάνι, που πρωταγωνίστησε στη ναυσιπλοΐα και τις εμπορικές συναλλαγές έως και τις αρχές της δεκαετίας του ’60…

…αλλά αποτελεί επίσης ένα από τα πιο ανεπτυγμένα τουριστικά θέρετρα της *Τήνου*.

Το Καλλιτεχνικό Πάρκο του Αφανούς Λατόμου σηματοδοτεί τον κόμβο Μαρλά-Μαμάδου και αποτελεί έργο του Πολιτιστικού Συλλόγου Μαρλά-Μαμάδου.

Το νησάκι Πλανήτης αποτελεί τοπόσημο της περιοχής του Πανόρμου, με τον ερειπωμένο φάρο του, που πρωτολειτούργησε το 1886 και σήμερα έχει χαρακτηρισθεί ως διατηρητέο μνημείο, να διακρίνεται στην κορυφή της βραχονησίδας.

Επιστρέφοντας στη Χώρα κάνουμε μία στάση στη Μονή του Κεχροβουνίου, το μεγαλύτερο μοναστικό συγκρότημα του νησιού, στο οποίο σώζεται το κελί της Οσίας Πελαγίας. Ξαποσταίνουμε στο ειδυλλιακό περιβάλλον με το δροσερό νερό που μας προσφέρουν οι μοναχές, διηγούμενες την ιστορία της Μονής, ενώ επισκεπτόμαστε και το ενδιαφέρον Μουσείο του μοναστηριού.

Η Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου ή της Κυρίας των Αγγέλων, στο Κεχροβούνι (ψηλά στο λόφο) δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς κτίστηκε, όμως η αρχιτεκτονική της με τις καμάρες, τα σκαλοπάτια και τα πέτρινα μπαλκόνια την κάνει να μοιάζει με ένα μικρό φιλόξενο νησιώτικο χωριό.

Ήδη νοσταλγούμε τα πανέμορφα χωριά και τις παραλίες που αφήσαμε πίσω μας. Θα μας χρειαζόταν πολλές σελίδες για να τα περιγράψουμε πλήρως. Για όλα έχουμε κάτι καλό να πούμε και κάτι όμορφο να θυμηθούμε. Μουντάδος, Τριαντάρος, Μπερδεμιάρος, Δυο Χωριά -με την δροσερή πηγή τους-, Αρνάδος -το ψηλότερο χωριό της Τήνου, όπου φιλοξενείται και Εκκλησιαστικό Μουσείο-, Καρυά -με Λαογραφικό αυτή τη φορά Μουσείο-, Φαλατάδος, Στενή, Όρμος Λειβάδας -με την Παναγία και τον φάρο της-, Μυρσίνη, Κτικάδος, όπου την Δευτέρα του Πάσχα στήνεται το έθιμο της Τράπεζας της Αγάπης, απόδειξη της αρμονικής συνύπαρξης Ορθοδόξων και Καθολικών.

Ο Τριαντάρος χαρακτηρίζεται από την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του και την πανοραμική θέα του προς τα γύρω νησιά και το απέραντο γαλάζιο του *Αιγαίου*.

Ο Φαλατάδος δεν είναι μόνο το δεύτερο μεγαλύτερο χωριό της *Τήνου*, μετά τον Πύργο, αλλά και διάσημος για το φημισμένο ρακί του.

Ο επιβλητικός ναός των Αγίου Ιωάννη και Αγίας Τριάδας (1901), με τον 18μετρο τρούλο του και τις εικόνες του 17ου αιώνα, αποτελεί στολίδι του χωριού και της όμορφης πλατείας του.

Θέλουμε να γυρίσουμε πίσω και να ρουφήξουμε ό,τι μπορούμε περισσότερο απ΄αυτό το νησί που τόσο απλόχερα μας προσφέρει τα πάντα. Να ποτιστούμε άλλη μια φορά, από τον αέρα που γέννησε καλλιτέχνες σαν τους Λύτρα, Γύζη, Φιλιππότη, Βιτάλη, Σώχο, Χαλεπά… Βιαστικά μπαίνουμε στο Μουσείο Τηνίων Καλλιτεχνών, να προλάβουμε να απολαύσουμε έργα γλυπτικής και ζωγραφικής, αλλά και στο Αρχαιολογικό Μουσείο. Το καράβι της γραμμής αράζει στο λιμάνι κι εμείς φορτωμένοι με εικόνες και εμπειρίες αλησμόνητες, αναχωρούμε ατενίζοντας τον Τσικνιά, το ψηλότερο βουνό της Τήνου, αλλά και τον Ι.Ν. της Ευαγγελίστριας να μας αποχαιρετούν. Δεν απορούμε πια! Έχουμε καταλάβει γιατί η Μεγαλόχαρη διάλεξε αυτό το νησί για την δημιουργία του oίκου Tης!

Μια ακόμα χαρακτηριστική εικόνα της ανεξάντλητης σε ομορφιά τηνιακής φύσης.

Η Τήνος αποτελεί το μεγαλύτερο κέντρο μαρμαροτεχνίας και λιθογλυπτικής στην Ελλάδα. Το μάρμαρο αφθονεί στο νησί και λατομεία λειτουργούσαν από την Αρχαιότητα. Η αφετηρία της τοπικής μαρμαροτεχνίας εντοπίζεται πριν από το 17ο αιώνα, κατά την περίοδο της κυριαρχίας των Βενετών, όταν η Τήνος γνώρισε σημαντική οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Η μαρμαροτεχνία έφτασε στο απόγειό της μετά το 1715, όταν η Τήνος πέρασε στην κυριότητα των Οθωμανών. Τα σημαντικά προνόμια που παραχωρήθηκαν στο νησί το οδήγησαν σε οικονομική ευημερία. Κατά τον 19ο αιώνα, στο πλαίσιο της ανοικοδόμησης του νεοσύστατου κράτους, τεχνίτες από την Τήνο ανέλαβαν μνημειακά κτήρια της Αθήνας, όπως τα Παλαιά Ανάκτορα (Βουλή), το Πανεπιστήμιο, η Ακαδημία, η Εθνική Βιβλιοθήκη, πολλά αρχοντικά και εκκλησιές, όπως η Μητρόπολη, αλλά και αναστηλώσεις αρχαίων μνημείων, όπως ο Παρθενώνας και η Ολυμπία. Η μεγάλη ζήτηση για μαρμαράδες οδήγησε πολλούς να αφήσουν το νησί για να ανοίξουν μαρμαρογλυφεία στην Αθήνα, όπου σταδιακά δημιουργήθηκε ισχυρό κέντρο λιθογλυπτικής.

Ο Άγιος Δημήτριος Πύργου, όπως και ο Άγιος Νικόλαος (1874), διαθέτουν εξαιρετική μαρμάρινη διακόσμηση.

Kαι βέβαια τα πλοία της BLUE STAR FERRIES αποτελούν την ιδανική και πλέον αξιόπιστη επιλογή για την μετάβασή σας στην Τήνο, με πληθώρα δρομολογίων καθ’ όλη την διάρκεια του χρόνου, ιδιαίτερα δε κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, προσφέροντας πάντα την καλύτερη δυνατή σχέση ποιότητος-τιμής για το ταξίδι αυτό.

Copyright ©Katerina Marinaki. All Rights Reserved.
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος web site με οποιονδήποτε τρόπο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της κατόχου του Κατερίνας Μαρινάκη. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.