Στοιχεία από την διονυσιακή λατρεία και τον βουκολικό τρόπο ζωής συνυπάρχουν αρμονικά στα εντυπωσιακά έθιμα του Δωδεκαημέρου, που αναβιώνουν κάθε χρόνο στα χωριά της Περιφερειακής Ενότητας Δράμας, προσελκύοντας το ενδιαφέρον επισκεπτών απ’ όλη την Ελλάδα. Μεταξύ αυτών βρέθηκα πέρυσι και εγώ νιώθοντας βαθύτατη χαρά και συγκίνηση, καθώς είχα την ευκαιρία να βιώσω όλα αυτά που ως τότε γνώριζα μόνον θεωρητικά, κυρίως μέσα από τις καταγραφές του καθηγητή Γεωργίου Αικατερινίδη. Το Μοναστηράκι, ο Βώλακας, η Πετρούσα, ο Ξηροπόταμος, οι Πύργοι, η Καλή Βρύση και το Παγονέρι μετατρέπονται σε υπαίθρια θεατρικά σκηνικά, στα οποία Αράπηδες, Χαράπια, Γκιλίγκες, Αρκούδες, Μπαμπούγερα, Νύφες, Τσαούσηδες, Τσολιάδες, Παππούδες και Καμήλες δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους, ώστε τα δρώμενα αυτά να παραμείνουν κατά το δυνατόν αναλλοίωτα, παρά το γεγονός ότι η σύνδεσή τους με την σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα είναι πλέον ελάχιστη. Πρωταγωνιστής στην προσπάθεια αυτή το Κέντρο Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ανατολικής Μακεδονίας (ΚΕ.Π.Α.Α.Μ.), το οποίο συναποτελούν οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι των προαναφερθέντων χωριών, συν της Προσοτσάνης (το 2017 αποχώρησε ο Πολιτιστικός Σύλλογος Βώλακα). Σκοπός της ίδρυσης του Κέντρου το 2009, ήταν και παραμένει η συνεργασία σε θέματα ιστορίας, παράδοσης, πολιτισμού, ανάπτυξης και όχι μόνον, χωρίς παράλληλα να καταστρατηγείται η αυτονομία των Συλλόγων-μελών. Ψυχή του Κέντρου ο δραστήριος Πρόεδρός του Γιάννης Παπουτσής, τον οποίο και από εδώ ευχαριστώ εκ βαθέων για την ευκαιρία που μου έδωσε, να ζήσω τις συγκλονιστικές -για κάθε λαογράφο θέλω να πιστεύω- αυτές εμπειρίες!

Κάθε χρόνο στις 6 Ιανουαρίου, ανήμερα των Θεοφανείων το απόγευμα, στο Μοναστηράκι Δράμας και στην πλατεία του χωριού, οι Αράπηδες κορυφώνουν το τελετουργικό τους έργο,  ενώ στις 5 Ιανουαρίου το βράδυ η προετοιμασία της Τσέτας (της ομάδας των μεταμφιεσμένων) γίνεται σε πανηγυρικό και πάνδημο κλίμα γιορτής. Χώρος συνάντησης για όλους όσοι θέλουν να συμμετάσχουν στις διεργασίες προετοιμασίας και μύησης είναι το Λαογραφικό Μουσείο, που στεγάζεται στο κτήριο του Μορφωτικού και Πολιτιστικού Συλλόγου Μοναστηρακίου Δράμας, ο οποίος ήδη από το 1977 έχει επωμιστεί τη μέριμνα και ευθύνη για τη διοργάνωση και συνέχιση της κορυφαίας αυτής για το Μοναστηράκι παραδοσιακής πολιτιστικής έκφανσης-εκδήλωσης. Άλλωστε, οι βασικοί καταστατικοί στόχοι του Συλλόγου είναι η διάσωση, διατήρηση και διάδοση της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς του Μοναστηρακίου.

Ο θίασος του δρωμένου, η Τσέτα, αποτελείται από τους Αράπηδες, τους Τσολιάδες, τους Παππούδες και τις Γκελίγκες.

Η Τσέτα, όπως ήδη είπαμε, αποτελείται από τους Αράπηδες, αλλά και τους Τσολιάδες, οι οποίοι πραγματοποιούν συνεχώς χαρακτηριστικές στροφές, που κάνουν τις φουστανέλες τους να ανασηκώνονται σαν ομπρέλες. Συνοδεύονται συνεχώς από οργανοπαίκτες των τοπικών παραδοσιακών οργάνων, του κεμενέ (τρίχορδη αχλαδόσχημη λύρα) και του νταϊρέ (μεμβρανόφωνου οργάνου, που κατασκευάζεται συνήθως από τους ίδιους τους οργανοπαίκτες, με κατσικίσιο δέρμα, ενώ το «στεφάνι», το ξύλινο τελάρο του από ξύλο καρυδιάς, καστανιάς ή οξιάς).

Την Τσέτα ολοκληρώνει η παρουσία των Παππούδων, που φορούν την παλιά γιορτινή φορεσιά της περιοχής, αλλά και οι Γκιλίγκες, άντρες ντυμένοι με τις παραδοσιακές γυναικείες φορεσιές. Μην παραλείψετε να δείτε τα σχετικά video στο κανάλι μας στο YouTube.

Οι Αράπηδες ή Καρναβάλια, στων οποίων την μεταμφίεση κυριαρχεί το μαύρο χρώμα (εξ ου και το όνομά τους), φορούν φλοκωτές κάπες, υψικόρυφες προσωπίδες, φτιαγμένες -συνήθως- από προβιά κατσικιού και είναι ζωσμένοι με τρία μεγάλα κουδούνια, αρμονικά συνταιριασμένα.

Όλο το πρωί, ανήμερα των Θεοφανείων, η Τσέτα γυρίζει στο χωριό, χορεύει μπροστά σε κάθε σπίτι και εύχεται καλή υγεία και πλούσια σοδειά. Τα χρήματα που συγκεντρώθηκαν κατά τη διάρκεια του αγερμού, κατά τις επισκέψεις δηλαδή στα σπίτια του χωριού, καταμετρώνται από τον Τσεταμπάση, ο οποίος θα πληρώσει τα έξοδα, θα δώσει ένα μέρος τους στην εκκλησία και θα διαθέσει τα υπόλοιπα για το ολονύκτιο γλέντι της Τσέτας. Ακολουθεί ο Τρανός Χορός, στον οποίο παίρνουν μέρος όλοι οι επισκέπτες και οι κάτοικοι του χωριού.

Το δρώμενο ολοκληρώνεται με την αναπαράσταση του οργώματος και της σποράς. Το άροτρο σέρνουν δυο μεγαλόσωμοι Αράπηδες, ζευγολάτης είναι ένας Τσολιάς, ενώ την σπορά πραγματοποιεί ένας ηλικιωμένος γεωργός.

Βεβαίως, όποιος φτάσει ως εδώ αυτές τις ημέρες, δεν μπορεί να μην κάνει ένα πέρασμα και από την Ονειρούπολη Δράμας, που για 14η συνεχή χρονιά φέτος προσφέρει ένα μοναδικό Χριστουγεννιάτικο παραμύθι, στο πλαίσιο του οποίου ο Δημοτικός Κήπος και η Κεντρική Πλατεία της πόλης, μεταμορφώνονται σε παραμυθένια σκηνικά με πρωταγωνιστές όλους επισκέπτες τους!

Η Δράμα, πρωτεύουσα της ομώνυμης Περιφερειακής Ενότητας (Π.Ε.) της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, είναι μια πόλη με μακραίωνη ιστορία, καθώς η περιοχή της κατοικήθηκε ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους. Η ετυμολογία της λέξης προέρχεται από το Υδράμα-Δύραμα, λόγω της αφθονίας των νερών που αναβλύζουν στην περιοχή. Παρθένα δάση και σπήλαια, λίμνες και εντυπωσιακοί καταρράκτες, ορεινοί όγκοι, χιονοδρομικό κέντρο, αλλά και πάμπολλα μνημεία, Μουσεία και οινο-γαστρονομικές εκπλήξεις θα σας κρατήσουν σε εγρήγορση τόσο εντός της πόλης όσο και στην ευρύτερη περιοχή της Π.Ε.

Copyright ©Katerina Marinaki. All Rights Reserverd. ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος web site με οποιονδήποτε τρόπο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της κατόχου του Κατερίνας Μαρινάκη. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.