Πανοραμική άποψη του χωριού Όμοδος.

Η μεγάλη πλατεία του χωριού, μοναδική σε γραφικότητα και έκταση, μπροστά στο μεγαλόπρεπο μοναστήρι του Τιμίου Σταυρού, ο μεσαιωνικός ληνός…

…τα στενά λιθόστρωτα δρομάκια και τα πετρόκτιστα σπίτια, προσδίδουν στο χωριό μια ιδιαίτερη ομορφιά και γοητεία.

Στολίδι και καμάρι του Ομόδους αποτελεί το Μοναστήρι του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού, ένα από τα παλαιότερα και πιο ιστορικά μοναστήρια του νησιού, κτισμένο στην καρδιά του χωριού.

Πρόκειται για ένα τεράστιο διώροφο κτηριακό συγκρότημα σε σχήμα Π, που με τα ψηλά κελιά του και τις θολωτές καμάρες πλαισιώνει τον τρίκλιτο και βασιλικού ρυθμού ναό από βορρά, δύση και νότο. Η είσοδος στον αύλειο χώρο του Μοναστηριού γίνεται από μία θολωτή είσοδο, την λεγόμενη «καμαρόπορτα», που βρίσκεται στην βόρεια πλευρά του συγκροτήματος.

Μεταξύ των ανεκτίμητης αξίας κειμηλίων, εξαιρετικής σημασίας είναι το χρυσοσκάλιστο εικονοστάσι της εκκλησίας, που φιλοτεχνήθηκε το 1817, με τη θήκη του Τιμίου Σταυρού και τις ρωσικής τεχνοτροπίας εικόνες. Σε άλλες αίθουσες του συγκροτήματος στεγάζονται σήμερα το Μουσείο Βυζαντινών Εικόνων, το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης, η Πινακοθήκη, Έκθεση Φωτογραφίας, καθώς και το Μουσείο Αγώνα 1955-59.

Τα σπίτια του χωριού αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα λαϊκής αρχιτεκτονικής με κύρια στοιχεία τους τις κεραμιδένιες στέγες ή τα δώματα, τα γραφικά ανώγια, τις πλακόστρωτες λουλουδιασμένες αυλές με τα πιθάρια, τις ξύλινες πόρτες και τα ξωπόρτια με ποικίλες διακοσμήσεις, τα μπαλκόνια και τα μακρινάρια.

Η οικοτεχνία ανθεί στο Όμοδος, οι γυναίκες του οποίου, εκτός όλων των άλλων, ασχολούνται και με τα χειροποίητα κεντήματα…

…φτιάχνοντας θαυμάσιους κροσιέδες, τραπεζομάντιλα, νηματένα παπλώματα, αλλά και πιπίλες ή δαντέλες με βελόνα, όπως η κυρία της προηγούμενης φωτογραφίας.

Τα αρκατένα κουλλούρκα του Ομόδους είναι πασίγνωστα και περιζήτητα σε όλη την Κύπρο.  Ζυμώνονται με προζύμι από αφρό, που παράγεται λόγω ζύμωσης των ρεβιθιών και το οποίο ονομάζεται αρκάτης. Η ονομασία αυτή πιθανότατα προέρχεται από την λέξη εργάτης, λόγω της πολύωρης διαδικασίας παρασκευής του συγκεκριμένου προζυμιού, που διαρκούσε ένα ολόκληρο βράδυ και απαιτούσε αρκετή επιμονή και υπομονή. Παρασκευάζονται με διαφόρων ειδών αλεύρια, όπως το λευκό, το ρεβυθάλευρο ή το χαρουπάλευρο.

Τα αρκατένα μπορούν να καταναλωθούν είτε ως μαλακός άρτος (ποξαμαθκιές), είτε ως διπυρίτης άρτος (ξεραθκιαστά). Πέρα από την καθημερινή τους χρήση, ως μέρος της διατροφής των κατοίκων Ομόδους και Κοιλανιού, τα παραδοσιακά αρκατένα ήταν άμεσα συνδεδεμένα με τα έθιμα του κύκλου της ζωής, καθώς χρησιμοποιούνταν σε χαρούμενες ή πένθιμες περιστάσεις, ως στοιχείο φιλοξενίας, δωρεάς και ελεημοσύνης, αλλά και στο πλαίσιο θρησκευτικών τελετουργιών.

Παραδοσιακό χαρουπόμελο ή τερατσόμελο, όπως ονομάζεται στα κυπριακά από το τεράτσι, που δεν είναι άλλο από το χαρούπι, από το οποίο στην περιοχή του Τροόδους παράγονται πολλά και ποιοτικά προϊόντα.

Οι κάτοικοι του Ομόδους ασχολούνται εντατικά με την καλλιέργεια του αμπελιού και την παραγωγή εκλεκτού κρασιού και ζιβανίας,

Τα μόσφιλα, ο χαρακτηριστικός εδώδιμος καρπός της Κύπρου, ωριμάζουν το φθινόπωρο και είναι μικρά, σφαιρικά φρουτάκια με κίτρινο χρώμα και κόκκινες αποχρώσεις κατά την πλήρη ωρίμανση τους, από τα οποία παρασκευάζεται μια εξαιρετικά εύγευστη μαρμελάδα.

Στα δεκάδες μαγαζάκια του χωριού μπορεί κανείς να ανακαλύψει τοπικά και παραδοσιακά χειροποίητα προϊόντα από ολόκληρη την Κύπρο.

Το γαϊδουράκι, ο πιστός σύντροφος του αγρότη απαντάται στο Όμοδος σε κάθε πιθανή εκδοχή…

…υπενθυμίζοντάς μας τo κυπριακό γαϊδούρι, το αξιολάτρευτο αυτό ζώο, που διαδραμάτισε σημαντικότατο ρόλο στην αγροτική ζωή του νησιού, με τα χαρακτηριστικά γνωρίσματά του, όπως το μέγεθος και η δύναμή του, να το κάνουν να ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα κοινά γαϊδούρια.

Τα κυπριακά γαϊδούρια στο παρελθόν υπήρξαν περιζήτητα στις γειτονικές της Κύπρου χώρες, όπως η Ελλάδα, η Αίγυπτος και το Ισραήλ, στις οποίες εξάγονταν, καθιστώντας την αναπαραγωγή και το εμπόριό τους μια επικερδή επιχείρηση, όπως αντιστοίχως σήμερα η απεικόνισή τους σε κάθε είδους cart postal και αναμνηστικά.

Συνολική άποψη του χωριού.

Η Πλατεία Ηρώων στην είσοδο του χωριού, με το άγαλμα του 20χρονου Ανθ/γού Αντώνη Αντωνίου, ο οποίος έπεσε ηρωικά μαχόμενος κατά του Τούρκου εισβολέα στην Κερύνεια, στις 22 Ιουλίου του 1974.

Ο εντυπωσιακός Ι.Ν. του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή δεσπόζει στο κέντρο του χωριού.

Η πλατεία του χωριού και η εξέδρα που φιλοξενεί τις καλλιτεχνικές εκδηλώσεις της Γιορτής Ζιβανίας…

…τις οποίες παρακολουθούν οι αρχές του τόπου, μεταξύ αυτών και ο εκάστοτε Υπουργός Γεωργίας της Μεγαλονήσου.

Παραδοσιακοί χοροί από τον Μουσικοχορευτικό Όμιλο Βρακοφόρων Κύπρου.

Το χαριτωμένο αυτό γαϊδουράκι, με την συνοδεία χορευτών, μετέφερε τα σταφύλια…

…τα οποία στην συνέχεια πατήθηκαν στην πατήστρα από μέλη του Μουσικοχορευτικού Ομίλου Βρακοφόρων Κύπρου.

Παραδοσιακό καζάνι για την απόσταξη της ζιβανίας, του παραδοσιακύ ποτού της Κύπρου, που είναι συνυφασμένο με την κυπριακή παράδοση και κουλτούρα ήδη από τον 14ο αι., παράγεται δε από στέμφυλα (ζίβανα), δηλαδή τα απομεινάρια των πατημένων σταφυλιών.

Εκτός από την κλασσική της χρήση ως οινοπνευματώδες ποτό, η ζιβανία χρησιμοποιείτο και για διάφορους άλλους σκοπούς, όπως για επούλωση πληγών, για εντριβές σε διάφορα μέρη του σώματος, για θεραπεία του κρυολογήματος, για την ανακούφιση από πονόδοντους ή ως ποτό θέρμανσης κατά τη διάρκεια των κρύων μηνών του χειμώνα, ειδικά στα χωριά του Τροόδους.

Οι λαμιντζάνες (νταμιτζάνες) για την αποθήκευση της ζιβανίας -και όχι μόνο- ντύνονται με ψαθί για την καλύτερη ασφάλειά τους…

…ενώ η καλαθοπλεκτική γενικότερα, ως τέχνη, είναι ένας από τους παλαιότερους κλάδους της χειροτεχνίας, που ελάχιστα αλλοιώθηκε στο πέρασμα του χρόνου και χρησιμοποιείται σχεδόν απαράλλαχτη ως σήμερα.

Ο παλουζές, η γνωστή μας ελληνική μουσταλευριά, παρασκευάζεται με μούστο από σταφύλια και αλεύρι, αλλά μπορεί επίσης να γίνει με χυμό από ρόδι (ροζ παλουζές) ή με χυμό από χαρούπι (μαύρος παλουζές).

Από τον παλουζέ (λευκό, ροζ ή μαύρο) φτιάχνεται και αντίστοιχου χρώματος σιουσιούκκος με αμύγδαλα ή καρύδια, τα οποία περνάμε σε χοντρή κλωστή και στη συνέχεια τα βουτάμε στον παλουζέ. Όσες περισσότερες φορές περαστεί από τον παλουζέ ο σιουσιούκκος μας τόσο πιο χοντρός θα γίνει. Αφήνουμε κάθε στρώμα παλουζέ να κρυώσει πριν την επόμενη εμβάπτιση του γλυκίσματος.

Τέλος, από τον παλουζέ φτιάχνονται και τα κιοφτέρκα. Βάζουμε τον παλουζέ σε ταψιά και τον αφήνουμε να κρυώσει. Μετά από μερικές ημέρες τον κόβουμε σε  ορθογώνια κομμάτια και τα αφήνουμε σε σκιερό χώρο για μερικές ημέρες, έως ότου αποξηρανθούν.

Τρεμυθόπιτες, πίτες με τρεμίθια, δηλαδή σπόρους τρεμιθιάς (είδος αγριοφυστικιάς).

Ψωμί Πελεντρίτικο, παραδοσιακό…

Η ονομασία τουμάτσια προέρχεται από το τουρκικό tumsek=μικρό κομμάτι και τα συγκεκριμένα ζυμαρικά τα διέκριναν σε μεγάλα τετράγωνα κομμάτια, τα τουμάτσια ή λαζάνια και σε μικρότερα τετράγωνα, οπότε τα έλεγαν τουμακκούθκια ή λαζανούθκια. Παρασκευάζονται με αλεύρι χωριάτικο και ολικής αλέσεως σε ίσες ποσότητες. Δίπλα στα τουμάτσια διακρίνονται τα μακαρόνια, ενώ δεν πρέπει να παραλείψουμε να αναφέρουμε και τα μακαρόνια τα τρυπητά του σκληνικιού, τα οποία ονοματοδοτούνται από το σκληνίκι (σκλινίτζ̆ιν), τολεπτό καλαμοειδές άκρο του τοπικού ομώνυμου θάμνου, που χρησιμοποιείται για την δημιουργία της τρύπας των μακαρονιών. 

Διάφορα είδη σταφυλιών πωλούνται επίσης στο μικρό παζάρι τοπικών προϊόντων, που πλαισιώνει την Γιορτή Ζιβανίας.

Ένα από τα προϊόντα αυτά και το θαυμάσιο μέλι της περιοχής…

…το οποίο αποτελεί κύριο συστατικό πολλών γλυκισμάτων, όπως οι εικονιζόμενες μελωμένες πόμπες -δεν είναι τουλούμπες-, ένα από τα πιο αγαπημένα σπιθκιάσιμα γλυτζιστικά της Κύπρου.

Στην Γιορτή Ζιβανίας συμμετείχε και το Παραδοσιακό Οινοποιείο Μουσείο Revecca, από την Λεμεσό.

Η υπογράφουσα παραδίδει τον οδηγό GREEK GASTRONOMY CALENDAR στον τότε (2017) Υπουργό Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος της Κύπρου Νίκο Κουγιάλη.

Η είσοδος του Οινοποιείου.

Οι δώμες, δηλαδή οι αναβαθμίδες, χαρακτηρίζουν το τοπίο και φιλοξενούν τα αμπέλια στις πλαγιές του Τροόδους.

Οι εσωτερικοί άρτια εξοπλισμένοι χώροι του Οινοποιείου.

Τα κρασιά Ζαμπάρτας έχουν βραβευτεί σε Κυπριακούς και διεθνείς διαγωνισμούς οίνου με περισσότερα από 70 μετάλλια.

Ο χώρος του δοκιμαστηρίου.

Αμέσως μετά την τελευταία στροφή του μονοπατιού…

…το εντυπωσιακό θέαμα του καταρράκτη μας αποζημιώνει για την σύντομη πεζοπορία.

Άποψη του ιχθυοτροφείου.

Η δημοσιογραφική συντροφιά μας αναμένοντας το κυρίως πιάτο μέσα σε ένα μοναδικού κάλλους φυσικό περιβάλλον.

Η αυτής εξοχότης η ψητή πέστροφα!

Πανοραμική άποψη του Αγρού.

Μια ακόμα όμορφη εικόνα του ιδιαιτέρως φροντισμένου αυτού χωριού του Τροόδους.