
Εντυπωσιακό Tavolα di San Giuseppe στην Εκκλησία του Αγίου Αντωνίου, στο Μinervino di Lecce.
Κάθε χρόνο, στις 18 και 19 Μαρτίου, στο Salento της Puglia, στη Νότια Ιταλία -στο τακούνι, όπως συνηθίζουμε να λέμε, της ιταλικής μπότας-, στην περιοχή του Otranto και κυρίως στην όμορφη κωμόπολη του Minervino di Lecce και των μικρών χωριών γύρω του, στην Specchia Gallone και στην Cocumola, που ανήκουν διοικητικά στον ίδιο Δήμο, συμβαίνουν πράγματα παράξενα και εξωπραγματικά πρωτοστατούντος του εορτάζοντος Αγίου Ιωσήφ (San Giuseppe), ο οποίος χτυπάει τρεις φορές με το πηρούνι του το πιάτο με τηγανητά ψάρια, που βρίσκεται εμπρός του. Αυτομάτως τα υπόλοιπα μέλη της Αγίας Οικογένειας, η Μαρία και ο Ιησούς, αλλά και οι λοιποί 10 προσκεκλημένοι τους Άγιοι -μεταξύ των οποίων η Αγία Άννα, η Αγία Ελισάβετ, η Αγία Αγνή, ο Άγιος Φίλιππος, ο Άγιος Ζαχαρίας, ο Άγιος Ιωακείμ, Άγιος Ιωσήφ της Αριμαθαίας κ.άλ.-, σταματούν το φαγητό, προκειμένου να τους σερβιριστεί το επόμενο πιάτο του τελετουργικού γεύματος. Ο αριθμός 13 είναι ο μέγιστος για τους συνδαιτημόνες του ιερού αυτού τραπεζιού, προς ανάμνησιν του Μυστικού Δείπνου -o ελάχιστος αριθμός συμμετεχόντων είναι τρεις, o Άγιος Ιωσήφ, η Μαρία και ο Ιησούς-, αλλά πάντοτε σε ζευγάρια Αγίων και σε μονούς αριθμούς, ενώ το 13 σηματοδοτεί επίσης την ανώτερη ποσότητα διαφορετικών πιάτων, που θα γευθούν οι προσκεκλημενοι στο «Τραπέζι του Αγίου Ιωσήφ» (Tavola di San Giuseppe). Τραπέζι στο οποίο, μεταξύ άλλων, σερβίρονται -εκτός από τα προαναφερθέντα τηγανητά ψάρια, που θυμίζουν τον Ιησού-, ρεβύθια, που το σχήμα τους ομοιάζει με τον νάρκισσο, το λουλούδι του Αγίου Ιωσήφ, μπρόκολο που παραπέμπει στο ανθισμένο ραβδί του, βολβοί που συμβολίζουν το πέρασμα από το χειμώνα στην άνοιξη, τηγανητό φινόκιο, το σχήμα των φύλλων του οποίου παραπέμπει στο σχήμα του «πωπού» του βρέφους Ιησού, ολοστρόγγυλα pitule, σαν μικρά λουκουμαδάκια, που θυμίζουν τις τρεις μπάλες-σύμβολο της Αγίας Τριάδας, ncartiddati ή cartellate -κάτι σαν τα δικά μας ξεροτήγανα σε σχήμα τριαντάφυλλου-, που μοιάζουν με τις φασκιές των μωρών, γι’ αυτό άλλωστε αποτελούν κατ’εξοχήν χριστουγεννιάτικο γλύκισμα. Απουσιάζουν από το Τραπέζι αυτό παντελώς το κρέας, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά, ενώ κυριαρχούν τα λαχανικά και τα ζυμαρικά.

H περίφημη massa παρασκευάζεται σε μεγάλες ποσότητες και μένει να ξεκουραστεί έως την ώρα του σερβιρίσματός της, μέσα σε μεγάλα σκεύη από τερακότα, που ονομάζονται Limmi.
Προφανώς, λοιπόν, τον ρόλο των προαναφερθέντων Αγίων αναλαμβάνουν να υποδυθούν κάποια εξέχοντα πρόσωπα της τοπικής κοινωνίας -με κορυφαίο τον ρόλο του San Giuseppe-, που θεωρούν μεγάλη τους τιμή να φέρουν εις πέρας την υψηλή αυτή αποστολή! H παράδοση αυτή, που τηρείται με πολύ μεγάλη προσήλωση, μπορεί να έλκει την καταγωγή της είτε από τους Μεσαιωνικούς χρόνους, όταν οι ευγενείς προσέφεραν πλούσια στρωμένα τραπέζια στους φτωχούς κατά την διάρκεια συγκεκριμένων εορτών, είτε πάλι ως ανάμνηση της επίσης παλιάς συνήθειας για προσφορά φαγητού και συγκεκριμένα ενός πιάτου με ζυμαρικά και ρεβίθια, σε όποιον εμφανιζόταν στο σπίτι μίας ευσεβούς οικογένειας, στις αρχές Μαρτίου. Μία από τις βασικές αρχές της καθολικής θρησκείας είναι εκείνη, που τοποθετεί την αναζήτηση της ευτυχίας στον Ουρανό και όχι στα εγκόσμια. Η απληστία θα έπρεπε, λοιπόν, να καταπολεμηθεί παντοιοτρόπως και ακόμα και τα πιο ταπεινά τρόφιμα θα έπρεπε να είναι αγιασμένα με κάποιο τρόπο. Έτσι, τα προαναφερθέντα ζυμαρικά με ρεβύθια (ciceri e tria ή “la massa” στην τοπική διάλεκτο), έπρεπε να μαγειρευτούν κατά τη διάρκεια της προσευχής προς τον Κύριο, να μείνουν για να ξεκουραστούν όση ώρα απαιτείται για δέκα προσευχές στην Madonna (Ave Maria) και να σερβιριστούν αφού ολοκληρωθεί η προσευχή με το Άγιο Ροδάριο (καθολικό κομποσκοίνι). Εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς ότι μία ευσεβής οικογένεια δεν θα μπορούσε να φάει τίποτα άλλο παρά τα υπολείμματα, εάν υπήρχαν! Η ιεροτελεστία αυτή τηρείται και σήμερα. Τα ζυμαρικά προετοιμάζονται εκ των προτέρων, ενώ την ημέρα του τελικού μαγειρέματος, οι εθελοντές που έχουν αναλάβει το έργο αυτό απαγγέλλουν την προσευχή του Αγίου Ροδαρίου.

Τεράστιες ποσότητες χιροποίητων ζυμαρικών προετοιμάζονται μέρες νωρίτερα, από τις οικογένειες που έχουν αναλάβει εθελοντικά το μαγείρεμα του παραδοσιακού φαγητού massa di San Giuseppe, το γνωστό ciceri e trìa, ένα από τα πλέον αντιπροσωπευτικά πιάτα της παραδοσιακής κουζίνας του Σαλέντο…

…στο οποίο, εκτός από τα βρασμένα και τηγανισμένα ζυμαρικά, πρωταγωνιστούν επίσης τα ρεβύθια (ceci), μουλιασμένα και λίγο βρασμένα…

…τα τοπικά χόρτα cavoli salentini (είδος μπρόκολου)…

…ενώ για το τελικό πασπάλισμα χρησιμοποιούνται…

…τηγανισμένα σε ελαιόλαδο χρυσαφένια ζυμαρικά, που συμμετέχουν στο παιχνίδισμα των υφών του πιάτου…

…και ψίχουλα επίσης τηγανισμένα (pane fritto), το τυρί του φτωχού, il formaggio di povere, όπως τα αποκαλούν οι ντόπιοι, για την τελική πινελιά στην συνταγή.

Αρχικά τα ζυμαρικά μπαίνουν σε μεγάλα καζάνια για να βράσουν…

…και στη συνέχεια, αφού απομακρυνθούν τα πολλά υγρά…

…προστίθενται στο καζάνι τα χορταρικά…

…τα ρεβύθια…

…και μπόλικο παρθένο ελαιόλαδο αρωματισμένο με σκόρδο.

Στο τέλος του μαγειρέματος προστίθενται και τηγανισμένα ζυμαρικά…

…και στη συνέχεια το φαγητό μεταφέρεται με προσοχή…

…στα μεγάλα σκεύη από τερρακότα, τα limmi…

…μέσα στα οποία θα μεταφερθεί ως τον τόπο σερβιρίσματός του, στην προκειμένη περίπτωση στο εκκλησάκι της Αγίας Άννας.

Ένα τελευταίο γερό ανακάτεμα με την ειδική ξύλινη κουτάλα, την cucchiara, όπως ονομάζεται στην τοπικη διάλεκτο του Salento…

…πριν το φαγητό παραδοθεί στις γυναίκες της οικογένειας…

…οι οποίες σε αυτήν την φάση προσθέτουν στην massa άφθονα μπαχαρικά, κυρίως κανέλα, πιπέρι και γαρύφαλλο…

…ακολουθεί το τελευταίο καλό ανακάτεμα…

…και τέλος στην επιφάνεια του φαγητού τοποθετούνται μπόλικα τηγανισμένα ζυμαρικά και…

… το τελικό πασπάλισμα με τα τηγανισμένα ψίχουλα.

Το βράδυ της παραμονής της γιορτής του San Giuseppe, στις 18 Μαρτίου, τα σκεύη με την massa μεταφέρονται στο εκκλησάκι της Αγίας Άννας…

…όπου το φαγητό σερβίρεται σε όλο τον κόσμο, που έρχεται αυτή τη βραδιά στο εκκλησάκι, από τις γυναίκες που εθελοντικά εργάστηκαν για την προετοιμασία του επί πολλές ημέρες.

Το πλέον χαρακτηριστικό γνώρισμα των μεγάλων «Τραπεζιών του Αγίου Ιωσήφ», αποτελούν τα τεράστια στρογγυλά ψωμιά σε σχήμα αγκαλιάς, τα ψωμιά του San Giuseppe, ένα είδος γιγαντιαίων λουκουμάδων, θα μπορούσαμε να πούμε, τα οποία ζυγίζουν 3 έως και 5 κιλά έκαστο και χρειάζονται περίπου 3 ώρες ψήσιμο (το πεντόκιλο).

Tα ψωμιά αυτά κυριαρχούν στην διακόσμηση της ούτως ή άλλως εντυπωσιακής συνολικής εικόνας του κλασσικού Τραπεζιού του Αγίου Ιωσήφ, με όλα τα συμβολικά του εδέσματα…

…ενώ στο τέλος και όταν το τραπέζι έχει πλέον αδειάσει, όλοι οι συνδαιτημόνες του Αγίου Ιωσήφ παίρνουν από ένα ψωμί-αγκαλιά του San Giuseppe.

Κάθε ψωμί-αγκαλιά φέρει το σύμβολο του Αγίου στον οποίο αφιερώνεται…

…όπως για παράδειγμα μπαστουνάκι για τον Άγιο Ιωσήφ, ροζάριο για την Madonna…

…σκάλα για το Άγιο Ζαχαρία κ.ο.κ.

Tα γλυκάκια zeppole, γεμιστά με κρέμα ζαχαροπλαστικής, αποτελούν ένα ακόμα σύμβολο της γιορτής του Αγίου Ιωσήφ…

…αλλά και της Γιορτής του Πατέρα, που στην Ιταλία γιορτάζεται την ίδια μέρα, στις 19 Μαρτίου.
Θερμές ευχαριστίες για την πραγματοποίηση του μοναδικού αυτού ταξιδιού οφείλουμε στην Περιφέρεια της Puglia, στον Δήμο του Minervino di Lecce και προσωπικά στον Δήμαρχο Fausto de Giuseppe και τους συνεργάτες του, καθώς και στην διοργανώτρια εταιρεία “Quaros Consulting”.
Copyright © Katerina Marinaki. All Rights Reserverd.
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος web site με οποιονδήποτε τρόπο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της κατόχου του Κατερίνας Μαρινάκη. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.
Σχολιάστε