Σίφνος: θησαυροφυλάκιο της πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς των Κυκλάδων


Ο εμβληματικός βράχος της Παναγίας Χρυσοπηγής, πολιούχου και προστάτιδος του νησιού.

Η Σίφνος ανήκει στο σύμπλεγμα των Δυτικών Κυκλάδων και είναι διάσημη όχι μόνο για το εξαίρετο φυσικό κάλλος της, αλλά και για την πνευματικότητα, την φιλοξενία και την ευγένεια των περίπου 2.500 κατοίκων της, οι οποίοι ασχολούνται με την γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία, κυρίως όμως με την αγγειοπλαστική, την εμπορική ναυτιλία και τον τουρισμό. Ως δημοφιλής τόπος παραθερισμού η Σίφνος υπερηφανεύεται -και δίκαια- για τους 57 αρχαίους πύργους, τους κάτασπρους παραδοσιακούς οικισμούς της, τις πολυάριθμες και γραφικές εκκλησίες της με τα αντίστοιχα παραδοσιακά και περιώνυμα πανηγύρια τους, τα ιστορικά μοναστήρια της, τους περίτεχνους περιστεριώνες της και τις πολυσύχναστες ή κρυφές παραλίες της, που στολίζουν με τρόπο μοναδικό τα 74 τ.χλμ. της έκτασής της.

Πλάτωμα στο Στενό της Απολλωνίας με θέα προς τον Αρτεμώνα. Με άλλα λόγια, το άκρον άωτον της κυκλαδίτικης γραφικότητας!

Παράλληλα, αξιόλογη είναι διαχρονικά η συμβολή των Σιφνίων στις επιστήμες, τις τέχνες και τα γράμματα. Έχει γραφεί χαρακτηριστικά, ότι «αν στην αρχαιότητα ο πλούτος της Σίφνου μετριόταν σε χρυσό και άργυρο, τους δύο τελευταίους αιώνες μετριέται σε πνευματικό πλούτο». Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι είναι πατρίδα των Αριστομένη Προβελέγγιου, Αντώνη Πρόκου, Στέλιου Σπεράντσα, Ιωάννη Γρυπάρη, Νικολάου Χρυσόγελου και πολλών άλλων επιφανών προσωπικοτήτων. Τέλος, η Σίφνος παραμένει πιστή στις παραδόσεις της και διατηρεί τα έθιμά της, όπως του πανηγυρά, του χορού του κυρ-Βοριά, του λωλοπανήγυρου και τόσων άλλων που την καθιστούν μοναδικά αυθεντική.

Το κτήριο του περίφημου Θησαυρού των Σιφνίων ήταν έργο ιωνικής τέχνης, κατασκευασμένο από παριανό μάρμαρο λίγο πριν το 525 π.Χ., με σκοπό την φύλαξη πολύτιμων ιερών αναθημάτων. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο και τον Παυσανία -οι οποίοι τον χαρακτηρίζουν πλουσιώτατο- ο Θησαυρός αφιερώθηκε από τους Σιφνίους στον Απόλλωνα, ως ευχαριστήριο για τον πλούτο που είχαν αποκτήσει από τα ορυχεία χρυσού και αργύρου του νησιού τους, χρηματοδοτώντας την κατασκευή με την δεκάτη αυτών των εισοδημάτων. Στην πρόσοψή του, αντί κιόνων, είναι τοποθετημένες δύο Καρυάτιδες, οι οποίες αποτελούν στηρίγματα για το επιστύλιο. 

Το νησί κατοικήθηκε ήδη από τους Προϊστορικούς χρόνους και κατά την αρχαιότητα υπήρξε ένα από τα πλουσιότερα νησιά των Κυκλάδων, κυρίως χάρη στα μεταλλεία χρυσού και αργύρου που διέθετε. Πασίγνωστος είναι άλλωστε και ο αφιερωμένος στον Απόλλωνα «Θησαυρός των Σιφνίων», στους Δελφούς. Η αρχαία πόλη της Σίφνου εντοπίζεται στην περιοχή της ακρόπολης του Κάστρου, η οποία κατοικήθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της Εποχής του Χαλκού, ενώ κατά την Μυκηναϊκή περίοδο ιδρύθηκε και η ακρόπολη του Αγίου Ανδρέα. Γύρω στο 1.000 π.Χ. Ίωνες από την Αττική έφθασαν στο νησί, το οποίο αργότερα αποτέλεσε μέλος της Α΄ και Β΄ Αθηναϊκής Συμμαχίας.

Ο πανέμορφος οικισμός του Κάστρου.

Η Σϊφνος γνώρισε πολλούς κατακτητές πριν πέσει τελικά στα χέρια των Τούρκων, οι οποίοι παρ’ όλα αυτά δεν την εμπόδισαν να γνωρίσει μία από τις λαμπρότερες περιόδους οικονομικής και πνευματικής ανάπτυξης, ενώ οι Σίφνιοι συμμετείχαν με όλες τους τις δυνάμεις στον Αγώνα για την απελευθέρωση του 1821. Ακολουθήστε την περιήγησή μας στο νησί και γνωρίστε μαζί μας όλα τα γραφικά χωριά του.

Ο προστατευμένος κόλπος των Καμαρών, όπως φαίνεται από τις παρυφές του βουνού του Αγίου Συμεών.
Ο κεντρικός οικισμός των Καμαρών...
…και απέναντί του η Αγία Μαρίνα ή Πέρα Πάντα.
Ο Άγιος Συμεών, ψηλά στην κορυφή του ομώνυμου βουνού, κατοπτεύει τις Καμάρες και ολόκληρο σχεδόν το νησί.
Η ανασκευασμένη λάντζα «Άγιος Σπυρίδων» του Καμπουράκη, κοσμεί από τον Ιούνιο του 2019 το λιμάνι της Σίφνου, με πρωτοβουλία του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Σίφνου.

Οι Καμάρες αποτελούν το μεγαλύτερο παράλιο χωριό και κύριο λιμάνι του νησιού, ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα. Αριστερά του εισερχομένου στο λιμάνι και στις κορυφές των αντίστοιχων ομώνυμων βουνών, βρίσκονται τα μοναστήρια του Προφήτη Ηλία του Τρουλλακιού και του Αγίου Συμεών. Κάτω χαμηλά, στα ριζά των ορεινών όγκων, φωλιάζει η αναπτυσσόμενη συνοικία της Αγίας Μαρίνας ή Πέρα Πάντα, ενώ στην απέναντι πλευρά βρίσκεται ο κεντρικός οικισμός, με τα κάθε είδους καταστήματα, τις ταβερνούλες και τα μπαράκια, που κυριολεκτικά βρέχονται από το κύμα. Τα αρμυρίκια της αμμουδερής παραλίας αποτελούν όαση δροσιάς για τους πολυπληθείς λουόμενους, που επιλέγουν τις Καμάρες εντυπωσιασμένοι από το επιβλητικό τοπίο και τη γοητεία των κατάλευκων σπιτιών.

Το ενιαίο οικιστικό σύνολο των κεντρικών χωριών της Σίφνου, με την Απολλωνία, τον Αρτεμώνα, το Πάνω Πετάλι και άλλους μικρότερους οικισμούς, να έχουν πλέον καταργήσει τα μεταξύ τους σύνορα.
Το γραφικό Στενό της Απολλωνίας, εδώ που τα καλοκαιρινά βράδια χτυπά η καρδιά ολόκληρου του νησιού.
Μικρές πλατεΐτσες…
…εκκλησάκια με γαλάζιους τρούλους…
…σφιχταγκαλιασμένα με τα σπίτια του οικισμού…
…πλακόστρωτοι δρόμοι και πολύχρωμα πορτοπαράθυρα…
…αλλά και αμέτρητα σκαλοπάτια συνθέτουν την φυσιογνωμία της κουκλίστικης Απολλωνίας.

Η Απολλωνία ή Σταυρί, πρωτεύουσα της Σίφνου από το 1836, έδρα της ομώνυμης Κοινότητας από το 1914 και του Δήμου Σίφνου από τον Οκτώβριο του 1998, καταλαμβάνει το κέντρο του νησιού και είναι χτισμένη αμφιθεατρικά πάνω σε τρεις λόφους. Την ταυτότητα της πανέμορφης κυκλαδίτικης πολιτειούλας, που οφείλει τ’ όνομά της στον θεό Απόλλωνα, σφραγίζουν τα στενά, πλακόστρωτα δρομάκια της -με διασημότερο όλων το κεντρικό Στενό με τα δεκάδες μαγαζάκια-, οι γαλάζιοι τρούλοι των εκκλησιών και η ολόλευκη κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική, που έρχεται σε αρμονική αντίθεση με τις ξερολιθιές των γύρω από την πόλη περιοχών.

Το χωριό Εξάμπελα, ονομασία που υποδηλώνει ξερά και χερσωμένα αμπέλια, που έχουν εγκαταλειφθεί και μετατραπεί σε χωράφια.
Απολλωνία, Εξάμπελα και Καταβατή, όπως φαίνονται από το Πάνω Πετάλι την ώρα της δύσης.

Η Καταβατή, νοτιότερα και υψηλότερα από την Απολλωνία, πατρίδα του φιλόσοφου και θεολόγου Απόστολου Μακράκη και τα Εξάμπελα, Ν.Α. της πρωτεύουσας, ολοκληρώνουν την αλυσίδα των κεντρικών οικισμών της Σίφνου. Τα Εξάμπελα είναι το χωριό του Νικολάου Τσελεμεντέ, του μεγάλου δασκάλου της μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής. Μόνο τυχαίο δεν είναι, λοιπόν, το γεγονός, ότι μέχρι σήμερα η Σίφνος φημίζεται για την γευστικότατη κουζίνα της με τις ροβυθάδες, το μαστέλο, τα αμυγδαλωτά, τις μελόπιτες και ένα σωρό άλλα αλμυρά και γλυκά καλούδια. Λίγο έξω από το χωριό των Εξαμπέλων βρίσκεται το ανδρικό μοναστήρι της Παναγίας της Βρυσιανής.

Πανοραμική άποψη του Βαθιού, φωλιασμένου στον μυχό του ομώνυμου κόλπου, στα νότια της δυτικής πλευράς της Σίφνου.
Η δισυπόστατη ολόλευκη εκκλησία των Ταξιαρχών και της Ευαγγελίστριας, χρονολογείται στον 17ο αιώνα.

Από την Καταβατή ξεκινά ο δρόμος προς το Βαθύ, έναν όμορφο και γαλήνιο οικισμό αγγειοπλαστών, στα δυτικά παράλια του νησιού, που τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται ραγδαία τουριστικά. Οι ελιές και τα περιβόλια βάφουν με τις χρωματικές αντανακλάσεις τους τα νερά του κλειστού προστατευμένου όρμου, που την ώρα του ηλιοβασιλέματος αποκτά μια αύρα σχεδόν μαγική.

Ο κοσμοπολίτικος Πλατύς Γιαλός.
Η Μονή της Παναγιάς του Βουνού, που χτίστηκε το 1813, απολαμβάνει πανοραμική θέα προς τον Πλατύ Γιαλό και όλη την γύρω περιοχή.

Ο Πλατύς Γιαλός αποτελεί την πιο πολυσύχναστη παραλία του νησιού και θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες των Κυκλάδων. Εδώ, ακόμα και σήμερα, ο επισκέπτης μπορεί να βρει τα προϊόντα της σιφνέικης κεραμικής και να γνωρίσει τον τρόπο παραγωγής τους. Βόρεια, στην κορυφή του υψώματος, δεσπόζει το μοναστήρι της Παναγιάς του Βουνού. Ανοιχτά από την είσοδο του όρμου του Πλατύ Γιαλού βρίσκεται το ακατοίκητο νησάκι Κυπριανή ή Κιτριανή, με την ομώνυμη εκκλησούλα της Παναγίας.

Ο Φάρος, γραφικό ψαροχώρι και παλαιότερα οικισμός αγγειοπλαστών.
Η Χρυσοπηγή γιορτάζει κάθε χρόνο της Αναλήψεως και όχι της Ζωοδόχου Πηγής, διότι το 1676, με την λιτάνευση της εικόνας την Πέμπτη της Αναλήψεως, σώθηκε το νησί από βέβαιη επιδημία πανούκλας. 
«Το Σιφνέικο ακρωτήρι μοιάζει με πετρογολέτα, που ξανοίγεται
ολόρθη στο πέλαγος, με την εκκλησία της Παναγίας να
φτερουγίζει και να λάμπει στο κέντρο του» γράφει για την Χρυσοπηγή ο αείμνηστος Σιφνιός δάσκαλος και λαογράφος Αντώνιος Τρούλλος.

Ο Φάρος, στα Ν.Α. της Σίφνου, θεωρείται το ασφαλέστερο λιμάνι της και ήταν έως το 1883 ο επίσημος λιμένας του νησιού. Πρόκειται για ένα ήσυχο ψαροχώρι με γραφικές συνεχόμενες αμμώδεις παραλίες, τη Φασολού, τον Φάρο και το Γλυφό. Την αριστερή πλευρά της εισόδου του κόλπου οριοθετεί η βραχώδης νησίδα της Χρυσοπηγής, αποκομμένη από την στεριά, πάνω στην οποία βρίσκεται το μοναστήρι της Παναγίας της Χρυσοπηγής, πολιούχου και προστάτιδος της Σίφνου. Εδώ κάθε χρόνο της Αναλήψεως γίνεται μεγάλο πανσιφναϊκό πανηγύρι, που συγκεντρώνει χιλιάδες προσκυνητών.

Οι εντυπωσιακές γειτονιές του Κάστρου την ώρα του ηλιοβασιλέματος.
Το Κάστρο αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς μεσαιωνικούς οικισμούς των Κυκλάδων

Το Κάστρο κατοικείται συνεχόμενα από τα αρχαία χρόνια μέχρι και σήμερα, είναι δε χτισμένο πάνω σε αρχαία ακρόπολη. Το «άστυ», όπως το αναφέρει ο Ηρόδοτος, αποτελεί σήμερα ένα πραγματικό υπαίθριο μουσείο. Υπήρξε πρωτεύουσα της Σίφνου κατά την αρχαία, την μεσαιωνική και τη νεότερη περίοδο, έως το 1836, καθώς και έδρα της Αρχιεπισκοπής Σίφνου (1646-1859). Διαβαίνοντας τις παλιές εισόδους-στοές, τις «λόζιες» -τις οποίες άλλοτε ασφάλιζαν πολεμικοί πύργοι-, ο επισκέπτης αισθάνεται συνεπαρμένος από την μεσαιωνική γοητεία του οικισμού, που ξεπηδά σε κάθε του βήμα από αρχιτεκτονικά μέλη, κορμούς αγαλμάτων, λάρνακες, επιτύμβιες στήλες και άλλα αρχαία μαρμάρινα αντικείμενα, που σήμερα κοσμούν τα οικήματα του Κάστρου, μαζί με βενετσιάνικες επιγραφές και οικόσημα, όλα σιωπηλοί μάρτυρες ενός ένδοξου και αλησμόνητου παρελθόντος.

Η κεντρική πλατεία του Αρτεμώνα μετατρέπεται κάθε Σεπτέμβριο σε ένα κυκλαδίτικο χωριό, που φιλοξενεί το πολυβραβευμένο Φεστιβάλ Κυκλαδικής Γαστρονομίας «Νικόλαος Τσελεμεντες».
Ο Αρτεμώνας και σε πρώτο πλάνο η συνοικία του Άη-Λούκα, όπως φαίνονται από τον πεζόδρομο-ραχοκοκκαλιά, που συνδέει όλους τους κεντρικούς οικισμούς του νησιού, από την Καταβατή έως τον Αρτεμώνα. Σε πρώτο πλάνο ξεχωρίζει…
…το δισυπόστατο εκκλησάκι της Παναγίας τα Γουρνιά και του Αγίου Νικολάου, με τοιχογραφίες του Σιφνιού λαϊκού αγιογράφου Αγάπιου.
Η πλατεία Νικολάου Χρυσόγελου (1780 – 1857), στον Άη-Λούκα του Αρτεμώνα. Η διαμόρφωση της πλατείας και η τοποθέτηση της προτομής του πρώτου Υπουργού Παιδείας του Ελληνικού Κράτους έγιναν το 1952, από τον Σύνδεσμο Σιφνίων.
Αρτεμώνας. Τα καρτποσταλικά σημεία της Σίφνου δεν έχουν τελειωμό!
Το Δημοτικό Σχολείο του Αρτεμώνα φιλοξενεί στην αυλή του το άγαλμα του Σιφνιού λογοτέχνη Ιωάννη Γρυπάρη.
Το κεντρικό και τόσο φωτογενές στενό του Αρτεμώνα.

Ο Αρτεμώνας υπήρξε, από το 1914 έως το 1998, έδρα της ομώνυμης Κοινότητας. Βρίσκεται βόρεια της Απολλωνίας και σε απόσταση 1,5 χλμ. από αυτήν, αποτελώντας πραγματικό στολίδι της Σίφνου, με αρχοντικά νεοκλασσικού ρυθμού, κήπους και λουλουδιασμένες αυλές. Ψηλά στην κορυφή του λόφου, από τις παλιές αράδες των ανεμόμυλων, σώζονται πλέον μόνο δύο σε καλή κατάσταση. Από εδώ η θέα της Σίφνου είναι πανοραμική. Σήμερα, αποτελεί ουσιαστικά ένα ενιαίο οικιστικό σύνολο με την Απολλωνία, με την οποία συνδέεται μέσω ενός καλντεριμιού, που σαν ραχοκοκκαλιά διασχίζει τους κεντρικούς οικισμούς του νησιού. Το κομπολόι των οικισμών αυτών ολοκληρώνεται από το Άνω και Κάτω Πετάλι, τα οποία, όπως μαρτυρά και τ’ όνομά τους, έχουν αξεπέραστες υψομετρικές διαφορές.

Ο επιβλητικός ναός του Αγίου Ιωάννη στο Άνω Πετάλι Σίφνου, απολαμβάνει, όπως και ολόκληρος ο οικισμός, την ομορφότερη θέα του νησιού και όλων σχεδόν των χωριών του.
Το Κάτω Πετάλι μοιάζει να αγκαλιάζει την κεντρική πλακόστρωτη πλατεία του, που σηματοδοτείται από τον Ι.Ν. της Ζωοδόχου Πηγής με τα χαρακτηριστικά δίδυμα πυργοειδή καμπαναριά της.
Ο γεμάτος γαλήνη και ησυχία οικισμός της Χερρονήσου στο βόρειο άκρο της Σίφνου
…προσελκύει όλο και περισσότερους επισκέπτες, που αποζητούν την απλότητα και την ηρεμία στις διακοπές τους.

Τέλος, η Χερρόνησος, που ανήκει στην ευρύτερη περιφέρεια του Αρτεμώνα, είναι ένα μικρό παραδοσιακό ψαροχώρι, με ξανθιά αμμουδιά και γνωστό για τα κεραμικά του. Η άγρια, φυσική ομορφιά του τοπίου αποτελεί πόλο έλξης για όλο και περισσότερους επισκέπτες στην βορειοδυτική αυτή εσχατιά της Σίφνου.

Μερικές ακόμα εικόνες ανεπιτήδευτης ομορφιάς και γραφικότητας…
…από τους οικισμούς της Σίφνου, στους οποίους ο επισκέπτης πρέπει να περπατήσει αν θέλει πραγματικά να τους γνωρίσει.
Από τον 19ο αιώνα, αλλά και στο πρώτο μισό του 20ού, παρατηρείται έξαρση της αγγειοπλαστικής παραγωγής στο νησί…
…με τα έργα της τέχνης αυτής, που αποτελεί συνώνυμο της Σίφνου, να είναι εμφανή σε κάθε μας βήμα, όπως βέβαια και στα πάμπολλα καταστήματα πώλησης κεραμικών.
Ονειρικό ηλιοβασίλεμα στις Καμάρες.
Για το ταξίδι σας στην Σίφνο και όλες τις Δυτικές Κυκλάδες, επιλέξτε τα καθημερινά δρομολόγια της Zante Ferries, που στηρίζει τα νησιά μας εδώ και 3 σχεδόν δεκαετίες. Στην φωτογραφία το πλοίο «Διονύσιος Σολωμός» στο λιμάνι των Καμαρών.

Copyright ©Katerina Marinaki. All Rights Reserverd.
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος web site με οποιονδήποτε τρόπο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της κατόχου του Κατερίνας Μαρινάκη. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.

Κατηγορίες:Greece, Greek IslandsΕτικέτες: , , , , , , , ,

Σχολιάστε

Εισάγετε τα παρακάτω στοιχεία ή επιλέξτε ένα εικονίδιο για να συνδεθείτε:

Λογότυπο WordPress.com

Σχολιάζετε χρησιμοποιώντας τον λογαριασμό WordPress.com. Αποσύνδεση /  Αλλαγή )

Φωτογραφία Facebook

Σχολιάζετε χρησιμοποιώντας τον λογαριασμό Facebook. Αποσύνδεση /  Αλλαγή )

Σύνδεση με %s

Ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για την εξάλειψη των ανεπιθύμητων σχολίων. Μάθετε πως επεξεργάζονται τα δεδομένα των σχολίων σας.

Αρέσει σε %d bloggers: