Το 4ο Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Πάτρας – Patras World Poetry Festival διοργανώθηκε με απόλυτη επιτυχία στην Αχαϊκή πρωτεύουσα από τις 13 έως και τις 19 Δεκεμβρίου, παρουσιάζοντας μία ευρείας ποικιλίας και πρωτοτυπίας σειρά εκδηλώσεων, που φιλοξενήθηκαν στο Θέατρο «Επίκεντρο» και την Αγορά Αργύρη, σε ό,τι αφορά στα διά ζώσης events, τα οποία ωστόσο παρουσιάστηκαν και διαδικτυακά, μέσω του λογοτεχνικού ιστοτόπου culturebook.gr, δεδομένου ότι το Φεστιβάλ διεξήχθη υβριδικά ως ένα phygital event, με παρουσίες συμμετεχόντων και θεατών τόσο φυσικά όσο και εικονικά. Στο συγκυριακό πλαίσιο μιας χρονιάς, που συνδυάζει αφενός την μνήμη του αγώνα των Ελλήνων για Ελευθερία και αφετέρου τα σύγχρονα βιώματα εγκλεισμού λόγω πανδημίας, το Φεστιβάλ διαμόρφωσε τον φετινό θεματικό του άξονα γύρω από τις έννοιες «Εγκλεισμός – Ελευθερία – Ανθρώπινες Επαναστάσεις» (δείτε εδώ το αναλυτικό πρόγραμμα εκδηλώσεων) με νέες ιδέες και στόχους, αλλά και με μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη ανάγκη έκφρασης, συνέργειας και επικοινωνίας. Στυλοβάτες του Διεθνούς Φεστιβάλ Ποίησης Πάτρας είναι ο Πρόεδρός του Τριαντάφυλλος Η. Κωτόπουλος και ο Πρόεδρος του Γραφείου Ποιήσεως Αντώνης Δ. Σκιαθάς, τις εξαιρετικά ενδιαφέρουσες και εφ΄όλης της ύλης συνεντεύξεις των οποίων θα βρείτε αμέσως παρακάτω. Όλες οι φωτογραφίες που πλαισιώνουν το παρόν άρθρο προέρχονται από την 4η διοργάνωση του Φεστιβάλ, που πραγματοποιήθηκε στην Πάτρα.

1.Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ Η. ΚΩΤΟΠΟΥΛΟΥ, ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΠΟΙΗΣΗΣ ΠΑΤΡΑΣ

Πείτε μας αρχικά δυο λόγια, κύριε Καθηγητά, για σας και για το πώς εμπλέκεστε με την ποίηση γενικότερα, πριν μας πείτε πώς εμπλακήκατε με το Διεθνές Φεστιβάλ Ποίηση Πάτρας.

Η ιδιότητά μου είναι Πανεπιστημιακός δάσκαλος, είμαι Καθηγητής Δημιουργικής Γραφής και Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, αλλά είμαι και ποιητής. Γράφω από την νεότητά μου και έχω εκδώσει πολλές ποιητικές συλλογές. Σεμνύνομαι ότι είμαι φίλος του Αντώνη του Σκιαθά. Κάποια στιγμή βρεθήκαμε, μου πρότεινε να τον βοηθήσω σε αυτό που ήδη είχε ξεκινήσει, διότι είναι δικό του το όραμα και δική του η σύλληψη για το Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Πάτρας. Εδώ και τρία χρόνια είμαι ο Πρόεδρος του Φεστιβάλ, αλλά στην ουσία η ψυχή του είναι ο Αντώνης ο Σκιαθάς.

Η ενασχόλησή σας με την ποίηση πώς ξεκινά, από τα παιδικά σας χρόνια;

Από πολύ μικρός, θυμάμαι το πρώτο μου ποίημα το έγραψα στην Α΄ Γυμνασίου. Δεν υπάρχει εξήγηση γιατί και πώς, έγινε στην αίθουσα του σχολείου. Μετά το καλλιέργησα, διάβαζα, μου άρεσε. Όλα τα χρωστάω σε έναν εξαιρετικό δάσκαλο που είχα στο Γυμνάσιο, μετά τον ξανασυνάντησα και τον είχα Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο. Τον Θανάση τον Κότογλου, τον οποίο δυστυχώς τον χάσαμε. Αυτός μας ενέπνευσε να διαβάζουμε ποίηση και αν μου επιτρέπετε, να πω ότι ήταν ένας άνθρωπος που δεν σε ενέπνεε μεν σωματικά, είχε δυσαρθρία, ήταν όμως τέτοια η μεταδοτικότητα που είχε, ώστε τον θυμάμαι σε όλη μου τη ζωή.

Πώς ήρθατε σε επαφή με το Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Πάτρας και τον Αντώνη Σκιαθά;

Τον Αντώνη τον Σκιαθά, ο οποίος είχε το περιοδικό «Ελλίτροχος» -του οποίου ήταν Διευθυντής-, ένα σπουδαίο έντυπο παλαιότερα, τον γνώριζα μέσω αυτού και κάποια στιγμή, περνώντας ο ίδιος από την Φλώρινα όπου διδάσκω, μου ζήτησε να βρεθούμε και μου έκανε την πρόταση αυτή. Δεν γνωριζόμαστε τότε πολύ καλά, μόνο κοινωνικά, τυπικά, αλλά μετά την τελευταία τετραετία αγαπηθήκαμε πάρα πολύ, είμαστε φίλοι ζωής πια.

Ποια πιστεύετε ότι είναι η θέση του Φεστιβάλ στην τοπική κοινωνία και πού θα θέλετε να φτάσει;

Είναι στο ξεκίνημά του ακόμα, όμως εμείς θέλουμε την παρέμβασή του όχι απλά και μόνο στην κοινωνία την τοπική, θέλουμε πανελλαδική εμβέλεια, την οποία και κατακτήσαμε θεωρούμε. Από την αρχή είχαμε θέσει ως στόχο το να έχουμε πολλούς ποιητές απ’ όλες τις χώρες του κόσμου και αυτό το επιτύχαμε, χωρίς να έχουμε κάποια οίηση και κομπορρημοσύνη, νομίζω ότι το πετύχαμε και φιλοδοξία μας είναι αυτή: να φέρουμε ανθρώπους κοντά μας να συνομιλήσουμε για την ποίηση, να κερδίσουμε κι εμείς πολλά πράγματα απ’ αυτούς, από τους ξένους ποιητές, να υπάρχει μια όσμωση της κουλτούρας μας μαζί τους, των νέων ποιητών αλλά και των πιο φτασμένων ποιητών. Ο στόχος είναι να συντηρήσουμε αυτό που λέει και ο Αναγνωστάκης «φωλιές νερού μέσα στη φωτιά». Θεωρούμε ότι η ποίηση έχει θεραπευτική λειτουργία, έχει παρηγορητική λειτουργία, αλλά μπορεί να παρέμβει και δραστικά στο κοινωνικό γίγνεσθαι, να το μετασχηματίσει, υπό την έννοια του να βελτιώσει την ενσυναίσθηση που έχουμε ως άνθρωποι και την ανθρωπιά μας συλλογικά.

Άρα -και επειδή έγινε πολλή συζήτηση στο πλαίσιο του Φεστιβάλ-, εσείς θεωρείτε ότι η ποίηση είναι για όλους;

Κοιτάξτε, ο ποιητικός λόγος είναι στην καθημερινότητά μας. Μιλάμε όλοι με μεταφορές, μιλάμε όλοι με εικόνες και υπό την έννοια αυτή -αν ανατρέξουμε στα μοιρολόγια, στα δημοτικά τραγούδια, από τον Όμηρο ακόμα αν ξεκινήσουμε-, η ποίηση είναι κάτι που μπορεί να αφορά όλους μας. Από εκεί και πέρα ξεκινάει μια πολύ μεγάλη συζήτηση για το εάν όλα τα ποιήματα μπορούν να διαβαστούν καθώς και για τον ρόλο της κριτικής, που σήμερα είναι λυμφατική, είναι ασθενική και δεν μας επιτρέπει να διακρίνουμε τα καλά ποιήματα. Άρα εμείς τι λέμε, ότι αν αυτό που γράφεις λειτουργεί για σένα ψυχοθεραπευτικά δεν είναι κακό, αν όμως αυτό που γράφεις ξεκινήσει ως δική σου αυτοβιογραφία -το λέω αστειευόμενος- και μπορεί να γίνει αυτοβιογραφία και του αναγνώστη, να τον συγκινήσει το ίδιο, να του δώσει κάποια ερεθίσματα, τότε είναι πιο μεγάλη ποίηση και θα θέλαμε αυτήν την μεγάλη ποίηση να την κοινωνήσουμε σε όλους. Δεν είμαστε ουτοπιστές, κατανοούμε ότι και άλλες μορφές τεχνών μπορούν να έχουν τον ρόλο αυτό, αλλά εμείς υπηρετούμε τον ποιητικό λόγο, ο οποίος δεν πρέπει να είναι ακατανόητος και μπορεί με συγκεκριμένους τρόπους να φτάσει παντού, αλλά προφανώς με κατάλληλες επιλογές ποιημάτων.

Επειδή το αναφέρατε λίγο πριν, κύριε Καθηγητά, η λαϊκή ποίηση θεωρείτε ότι έχει θέση σε ένα τέτοιο Φεστιβάλ;

Βεβαίως! Υπάρχουν και οι τροβαδούροι οι παλαιότεροι, υπάρχουν και οι δικοί μας οι ραψωδοί, λαϊκή ποίηση είναι όλα αυτά. Έχει θέση η λαϊκή ποίηση και ακόμη και σήμερα στην Ελλάδα έχουμε την Κρήτη, όπως και την Κάρπαθο, όπου υπηρετείται από τις μαντινάδες αυτό το είδος ποίησης. Έχει χώρο, έχει λόγο και είναι μια εξαιρετική ιδέα-πρόταση που μας δίνετε, το λέω σοβαρά. Είναι κάτι που και εμείς οφείλουμε να το δούμε και να το εντάξουμε στο Φεστιβάλ και μακάρι του χρόνου να έρθετε και να το έχουμε. Την πιστεύουμε την λαϊκή ποίηση.

Θα μπορούσατε να μας πείτε δυο λόγια και για το Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Λάρνακας, το οποίο προγραμματίζεται για την Άνοιξη του 2022;

Υπό την αιγίδα του δικού μας Διεθνούς Φεστιβάλ Ποίησης Πάτρας, θα διοργανώνεται κάθε χρόνο, με αρχή φέτος, από τέλος Απριλίου έως αρχές Μαΐου, ένα αντίστοιχο Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Λάρνακας, στην Κύπρο, το οποίο σιγά-σιγά φιλοδοξούμε να καθιερωθεί, διότι εμείς δεν βλέπουμε ανταγωνιστικά κανένα Φεστιβάλ, θέλουμε να συνομιλούμε με όλα και νομίζουμε ότι αυτό και πλούτος είναι, αλλά και θα βελτιώσει όλους μας.

Σας ευχαριστούμε πολύ κύριε Καθηγητά, κύριε Κωτόπουλε, για την ενδιαφέρουσα συζήτηση.

Εμείς να σας ευχαριστήσουμε το λέω ουσιαστικά και νομίζω ότι σε διαφορετικές συνθήκες θα είναι και η δική σας παρουσία διαφορετική, θα έχει έναν άλλο ρόλο, γιατί αν έχουμε περισσότερους ανθρώπους αλλάζει τόσο το κλίμα όσο και η μεταξύ μας επικοινωνία. 

2.Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΑΝΤΩΝΗ Δ. ΣΚΙΑΘΑ, ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΠΟΙΗΣΕΩΣ

Κύριε Σκιαθά, ποια ήταν η πρώτη σκέψη, η οποία σας οδήγησε στο να ξεκινήσετε το Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Πάτρας και κατά δεύτερον πώς εμπλέκεται η τοπική κοινωνία σε όλο αυτό το εγχείρημα.

Το Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Πάτρας ξεκίνησε εδώ και μερικά χρόνια και η κεντρική ιδέα είναι να υπηρετήσω την τέχνη μου, την τέχνη της ποίησης. Έτσι λοιπόν, παράλληλα με την συγγραφική μου πορεία και οδοιπορία στα γράμματα, από το 1983 ως σήμερα, εκείνο που κάνω κατά καιρούς είναι να προσπαθώ να υπηρετήσω και την ποιητική τέχνη. Στην δεκαετία του 1990 με το περιοδικό «Ελλίτροχος» και τώρα με το Γραφείο Ποιήσεως. Ο στόχος είναι ο πολιτισμός της ποίησης, ο πολιτισμός που παράγεται μέσα από την ποιητική διαδικασία, να αποτελέσει τοπόσημο τόσο για την πόλη μας, την πόλη των Πατρέων, όσο και για την ευρύτερη περιοχή και ταυτόχρονα για ολόκληρη την Ελλάδα. Σε αυτή την διαδικασία το Γραφείο Ποιήσεως απέκτησε αρκετά εργαλεία, σε σχέση με την ποιητική τέχνη. Ένα από αυτά είναι το Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Πάτρας, το οποίο φέτος φιλοξενεί 130 ποιητές από 31 χώρες, είναι τα βραβεία Jean Moréas, τα οποία απονέμονται κάθε χρόνο σε ποιητικές συλλογές που έχουν να κάνουν με το προηγούμενο έτος και απονέμονται επίσης και τα μεγάλα βραβεία της λογοτεχνίας. Είναι ακόμα τα ποιητικά πορτραίτα, στο πλαίσιο των οποίων κάθε εβδομάδα έχουμε ένα ποιητή ή ένα πεζογράφο -έχουμε και πεζογραφικά πορτραίτα- και ουσιαστικά όλα αυτά υπηρετούνται από το culturebook.gr, ένα portal για την λογοτεχνία, που εξακτινώνει με τον δικό του τρόπο την ελληνική λογοτεχνία και ποίηση σε 51 χώρες, δεδομένου ότι έχουμε αναγνώστες από όλες αυτές. Άρα, η ιδέα είναι να υπηρετηθεί η ποίηση με τον καλύτερο δυνατό τρόπο!

Το Γραφείο Ποιήσεως τι ακριβώς είναι κ. Σκιαθά;

Το Γραφείο Ποιήσεως είναι μια δομή πολιτισμού, ένα Νομικό Πρόσωπο και ταυτόχρονα έχει να κάνει με ένα σύνολο από ανθρώπους, οι οποίοι είναι Καθηγητές Πανεπιστημίων, είναι κριτικοί λογοτεχνίας, είναι ποιητές, είναι πεζογράφοι, οι οποίοι συγκροτούν μία Κοινότητα για να προβάλλουν αυτό που λέμε ελληνική λογοτεχνία και ελληνική ποίηση στο εξωτερικό. Όσον αφορά στο προηγούμενο ερώτημά σας, σχετικά με το πόσο σημαντική είναι η παρουσία της τοπικής κοινωνίας, η τοπική κοινωνία έχει αποδεχθεί το Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης και η ευρύτερη περιοχή της Αχαΐας το στηρίζει, όπως επίσης το Πανεπιστήμιο Πατρών, το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, η Τοπική Ένωση Δήμων Δυτικής Ελλάδας, ο Δήμος Πατρέων, το Επιμελητήριο Αχαΐας, δηλαδή ένα σύνολο από φορείς το υποστηρίζουν και θεωρούν ότι αποτελεί ένα μεγάλο τοπόσημο πολιτισμού για την πόλη.

Θα θέλαμε να μας πείτε δυο λόγια για τις έως τώρα διοργανώσεις του Φεστιβάλ.

Είμαστε πλέον στην τέταρτη διοργάνωση του Φεστιβάλ (12ος 2021), το οποίο ουσιαστικά κάθε χρόνο ανεβάζει και τον αριθμό των συμμετεχόντων. Τα δύο πρώτα χρόνια οι δράσεις ήταν δια ζώσης, ενώ τα δύο επόμενα, λόγω της πανδημίας, δεν μας επιτρεπόταν να γίνουν εκ του σύνεγγυς. Απλά φέτος, εκείνο που συνέβη, είναι ότι έχουμε και δια ζώσης δράσεις και μέσω του διαδικτύου. Σε αυτή την οδοιπορία, συνοδοιπόρος και στυλοβάτης της όλης ιστορίας, είναι ο Τριαντάφυλλος Κωτόπουλος, ο Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας και ο έχων την ευθύνη γενικότερα της δημιουργικής γραφής στην Ελλάδα, ποιητής και ο ίδιος, ο οποίος είναι και ο Πρόεδρος του Διεθνούς Φεστιβάλ Ποίησης Πάτρας.

Ποια είναι τα σχέδια σας για το μέλλον, που θα θέλατε ιδανικά να φτάσει το Φεστιβάλ;

Τα σχέδια του Γραφείου Ποίησης είναι να υπάρχει ένα πολύ μεγάλο Φεστιβάλ που να εξαπλώνεται σε όλo τον διεθνή χώρο και κάθε χρόνο να καταθέτει πρόταση για την ποιητική τέχνη, ενώ ταυτόχρονα ήδη έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για να έχουμε και ένα δεύτερο Φεστιβάλ, που είναι το Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Λάρνακας, το οποίο θα πραγματοποιηθί τέλη Απριλίου έως αρχές Μαΐου 2022, στην Λάρνακα της Κύπρου. Θα είναι ουσιαστικά υπό την αιγίδα του Διεθνούς Φεστιβάλ Ποίησης Πάτρας και σαφώς και με την συμμετοχή και την διαδικασία που ορίζει ως δικό μας «παιδί», ως ένα κομμάτι του Φεστιβάλ της Πάτρας.

Οι κρατικοί φορείς είναι δίπλα σας;

Οι κρατικοί φορείς είναι αρωγοί. Το Υπουργείο Πολιτισμού, το Υπουργείο Τουρισμού, ο Δήμος Πατρέων και τα δύο προηγούμενα χρόνια ήταν και υπό την αιγίδα της Προεδρείας της Ελληνικής Δημοκρατίας, επί Προκόπη Παυλόπουλου και επί Κατερίνας Σακελλαροπούλου. Να διευκρινίσουμε εδώ ότι στο Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Πάτρας έχουμε δύο μεγάλες ενότητες. Η μία είναι τα βραβεία Jean Moréas, στο πλαίσιο των οποίων απονέμονται τα καλύτερα βραβεία της προηγούμενης χρονιάς, σε βιβλία που εκδόθηκαν δηλαδή το 2020 για τις φετινές απονομές, αλλά και σε μεγάλες προσωπικότητες. Το δεύτερο σημαντικό είναι ότι φέτος έχουμε και τον Μαραθώνιο Νέων Ποιητών, που έχει να κάνει με 40 νέους ποιητές, οι οποίοι θα έρθουν στην Πάτρα, είτε μέσω διαδικτύου, είτε δια ζώσης, για να συνομιλήσουν με την ποίηση. Γι’ αυτό το λόγο, η Αγορά Αργύρη, ένα εμβληματικό κτήριο της πόλης, έχει στολιστεί με banners όπου παρουσιάζονται τα ποιήματά τους, αλλά και οι φωτογραφίες τους. 

Τα βραβεία Jean Moréas είναι ένας θεσμός που προϋπήρχε του Φεστιβάλ;

Ο Jean Moréas είναι στην πραγματικότητα ο Γιάννης Παπαδιαμαντόπουλος, ένας σπουδαίος Έλληνας ποιητής, που κατάγεται από την Πάτρα και έδρασε στη Γαλλία. Τα βραβεία τιμούν την δική του προσωπικότητα και την δική του παρουσία στην παγκόσμια ποίηση, απονέμονται δε ουσιαστικά κάθε χρόνο από ειδική Κριτική Επιτροπή, η οποία διαβάζει όλα τα βιβλία ποιημάτων της προηγούμενης χρονιάς και απονέμει το βραβείο στην καλύτερη ποιητική συλλογή, όπως και στην καλύτερη ποιητική συλλογή πρωτοεμφανιζομένων ποιητών. Απονέμουμε, επίσης, το μεγάλο βραβείο για το σύνολο των γραμμάτων, το βραβείο για τον ελληνιστή που προβάλλει τα ελληνικά γράμματα στο εξωτερικό, αλλά και το βραβείο Κωστής Παλαμάς, το οποίο είναι ουσιαστικά ένα βραβείο που τιμά τα ελληνικά γράμματα. Από φέτος καθιερώσαμε και το βραβείο Θανάσης Νάκας, που πρόσφατα τον χάσαμε και ο οποίος ήταν συνεργάτης μας και σπουδαίος ελληνιστής, τόσο στην Ακαδημία Αθηνών όσο και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τιμητικά για εκείνον, απονέμουμε το βραβείο σε σχέση με το γλωσσολογικό κομμάτι της ελληνικής γραφής.

Σε ότι αφορά το κομμάτι του Μαραθωνίου Ποίησης, από τους 40 συμμετέχοντες ποιητές υπάρχουν και κάποιοι προερχόμενοι από την τοπική κοινωνία;

Ναι, υπάρχουν και Πατρινοί ποιητές. Σε κάθε διοργάνωση υπάρχουν και συμμετοχές ποιητών από την τοπική κοινωνία της Πάτρας και από την ευρύτερη περιοχή.

Θα θέλαμε κύριε Σκιαθά και ένα σχόλιό σας γενικότερα για την ποίηση.

Η ποίηση είναι κώδικας ζωής, είναι τρόπος συμπεριφοράς, η ποίηση έχει αισθητική, η ποίηση έχει καθημερινότητα, η ποίηση μιλάει για τα μικρά και τα μεγάλα της ανθρώπινης ύπαρξης, η ποίηση περιγράφει τα σημαντικά που είναι η γέννηση, ο θάνατος, ο έρωτας και είναι εκείνη που μας δίνει -με την έννοια την θεραπευτική- μία πρόταση να πάμε στον επέκεινα χρόνο.

Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ ασχολείστε με όλα τα είδη ποίησης;

Εμείς ασχολούμαστε με την σύγχρονη ποίηση και εκτιμούμε ποιητές. Άρα ο κάθε ποιητής μπορεί να φέρει την δική του φόρμα σε σχέση με το τι σημαίνει ποίηση.

Πείτε μας, τελειώνοντας, δυο λόγια και για την δική σας προσωπική διαδρομή.

Η δική μου διαδρομή ξεκίνησε όταν ήμουν 15 ετών. Η πρώτη έκδοση ποιητικού βιβλίου έγινε το 1983, όταν ήμουν 23 ετών. Από τότε μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί 13 ποιητικές συλλογές μου και αρκετά βιβλία -εκτός από ποίηση– και έχουν μεταφραστεί σε 15 γλώσσες. Πρόσφατα τιμήθηκα από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως ο ποιητής που θα εκπροσωπούσε πέρυσι -και εκπροσώπησε- την Ελλάδα στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ ταυτόχρονα έχω συμμετάσχει σε ένα πλήθος από ανθολογίες στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Κύριε Σκιαθά σας ευχαριστούμε θερμά για την ενδιαφέρουσα αυτή συζήτηση.

Copyright © Katerina Marinaki. All Rights Reserverd.
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος web site με οποιονδήποτε τρόπο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της κατόχου του Κατερίνας Μαρινάκη. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.