Ο τίτλος που χρησιμοποίησα στις έντυπες και ηλεκτρονικές δημοσιεύσεις μου για το Tinos Food Paths 2016 ήταν «Εμπειρία Ζωής»! Για την διοργάνωση του 2017 κατέληξα στο «Μαθήματα Συνεργασίας», όχι γιατί πρόπερσι δεν υπήρχε συνεργασία -απεναντίας, αυτός ήταν ένας από τους κυριότερους λόγους, που κατέστησαν την διοργάνωση του ’16 μια εμπειρία ζωής-, αλλά γιατί, στην 3η πλέον διοργάνωση, στο πλαίσιο της ομαδικής δουλειάς είχε ενταχθεί ολόκληρο σχεδόν το νησί! Και δεν μιλώ μόνο για τους εθελοντές, που ήταν πάμπολλοι, προκειμένου να μπορέσουν να οργανωθούν σωστά οι πάμπολλες εκδηλώσεις, με τους πάμπολλους προσκεκλημένους, σε πάμπολλες διαφορετικές τοποθεσίες και χωριά του νησιού! Μιλώ κυρίως για την κινητοποίηση και την συνεργασία των ντόπιων, των κατοίκων του κάθε χωριού ξεχωριστά, που γίνονταν κυριολεκτικά «χαλί να τους πατήσεις», ανοίγοντας τα σπίτια τους και κυρίως την καρδιά τους, για να προσφέρουν σε όλους εμάς την ύψιστη φιλοξενία! Αυτό συνέβη την Πέμπτη το βράδυ 11 Μαΐου στον πανέμορφο Τριπόταμο, όπου φιλοξενήθηκε η εκδήλωση για «Το μακρύ ταξίδι της Λούζας στο χρόνο… στο χώρο… Ανοίγουμε τα κατώγια του χωριού». Η γνωριμία όλων ημών με τις λούζες όχι μόνο της Τήνου, αλλά όλων των Κυκλάδων, υπήρξε μια μυσταγωγική διαδικασία, που μας οδήγησε στα κατώγια των Τριποταμιωτών, στα κελάρια, που αποτελούσαν κάποτε το Α και το Ω της οικιακής οικονομίας. Η κύρια έννοια των ανθρώπων, έως και τα μέσα τουλάχιστον του 20ού αιώνα, δεν ήταν να έχουν ωραία στολισμένο σαλόνι, αλλά ωραία στολισμένο κελάρι! Και στολίδια του μοναδικά ήταν όλα τα προϊόντα που «σόδειαζαν» για να μπορέσει η κάθε οικογένεια να περάσει την χρονιά της: τυροκομικά, όσπρια, λάδι, κρεμμύδια, κρασί και ρακί, χειροποίητα ζυμαρικά και τόσα άλλα! Ως λαογράφος αισθάνθηκα βαθιά συγκίνηση βλέποντας με πόση φροντίδα και αγάπη οι χώροι αυτοί εξακολουθούν να είναι καλοδιατηρημένοι από τους ιδιοκτήτες τους, παρά το γεγονός ότι η αξία τους για το νησιώτικο νοικοκυριό έχει πλέον περιοριστεί κατά πολύ! Αξίζουν, λοιπόν, ολόθερμα συγχαρητήρια στους κατοίκους του κάθε τηνιακού χωριού ξεχωριστά -και βεβαίως του Τριποτάμου- για το δόσιμο της ψυχής τους σε όλους εμάς τους επισκέπτες του νησιού τους, αλλά και σε όλα ανεξαιρέτως τα μέλη της οργανωτικής ομάδας του Tinos Food Paths, που ξύπνησαν στους συμπατριώτες τους την διάθεση συνεργασίας και ομαδικής δουλειάς, με κοινό στόχο την προβολή της «άγνωστης» Τήνου, του νησιού που έχουν επισκεφθεί σχεδόν όλοι οι Έλληνες, χωρίς κανένας -σχεδόν!- να το έχει γνωρίσει πραγματικά!

Δοκιμάσαμε βεβαίως, τι άλλο, τηνιακή λούζα, αρωματισμένη με μαραθόσπορο, μπαχάρι και πιπέρι, μυκονιάτιικη λούζα με θρούμπι και μπαχάρι, ενώ ξεναγηθήκαμε και στα γευστικά μονοπάτια της συριανής λούζας, η οποία αρωματίζεται με κανέλα, γαρύφαλλο, μπαχάρι, φυσικά αλάτι και πιπέρι, αλλά και κρασί. Βεβαίως, από το οδοιπορικό στους δρόμους της λούζας, δεν θα μπορούσαν να λείπουν τα αντίστοιχα αλλαντικά από την Κύπρο, την Κρήτη, την Κέρκυρα και την Σαντορίνη, ενώ ο Γρηγόρης Χέλμης, ο σύγχρονος αλχημιστής της γαστρονομίας και δημιουργός του περίφημου μαύρου σκόρδου -και όχι μόνον βέβαια-, ετοίμασε ένα απίστευτης νοστιμιάς και ισορροπίας γεύσεων τσάτνευ λούζας!

Το βράδυ της Παρασκευής 12/5 μάς κράτησε στην Χώρα της Τήνου, όπου στην αυλή του Δημοτικού Παιδικού Σταθμού της πόλης αναβίωσε το παραδοσιακό Τηγανιτζίδικο! Σε μια εκδήλωση αναζήτησης των ριζών του, το Tinos Food Paths προσκάλεσε λαογράφους να μιλήσουν, γυναίκες να τηγανίσουν και τα παιδάκια να κεράσουν… μεζέ με ιστορία!

Ακολούθησε η πρεμιέρα της θεατρικής παράστασης «Πόσο Ατάλαντοι!!!» της Θεατρικής Ομάδας Τήνου «Θεατροποιείο», στο Πνευματικό Κέντρο του Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος Τήνου (φωτο κάτω). Και πόσο ταλαντούχοι αποδείχθηκαν στην πράξη όλοι οι ερασιτέχνες ηθοποιοί της παράστασης!!! Ή παρωδία του σαιξπηρικού έργου «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» μας άφησε κυριολεκτικά άφωνους τόσο ερμηνευτικά όσο και σκηνοθετικά! Παρακολουθώντας -λόγω επαγγέλματος- πάνω από 100 θεατρικές παραστάσεις το χρόνο, δεν περίμενα ποτέ ότι μια παράσταση ερασιτεχνικού θιάσου, στην οποία πήγα ουσιαστικά από υποχρέωση, θα με κρατούσε τόσο καθηλωτικά προσηλωμένη καθ’ όλη την διάρκειά της! Συγχαρητήρια σε όλους ανεξαιρέτως τους συντελεστές της!

Το πρωί της Παρασκευής, στους χώρους της Παλιάς Ψαραγοράς, διεξήχθη το σεμινάριο για τα παστά (φωτο κάτω) με διδάσκοντα τον ειδήμονα επί του θέματος Γρηγόρη Χέλμη, chef του γνωστού μεζεδοπωλείου «Με Ζεν» στην Λάρισα και τον Βόλο.

Μια ακόμα «αγκαλιά» άνοιξε το Σαββατόβραδο 13/5 και καλοδέχθηκε τους συμμετέχοντες του Tinos Food Paths. Ήταν ο Κουμάρος, το μεσαιωνικό χωριουδάκι, το σκαρφαλωμένο στις βορειοδυτικές παρυφές του Ξώμπουργου, που άνοιξε τις πάρτες των σπιτιών του και τις καρδιές των κατοίκων του, μας φιλοξένησε στις αυλές του και μας κέρασε χειροποίητα τοπικά γλυκίσματα, καμωμένα από τα χέρια των πιο έμπειρων νοικοκυρών του χωριού, με τη βοήθεια όμως και της νεώτερης γενιάς, που θέλει να συνεχίσει τις παραδόσεις του τόπου. Ακολούθησε εκδήλωση στο θεατράκι του χωριού, όπου ακούστηκαν πολλά και ενδιαφέροντα για την παραδοσιακή γεωργία και κτηνοτροφία, αλλά και για τα σύγχρονα αγροτοκτηνοτροφικά μοντέλα.

Όμως, ούτε η σημερινή ημέρα δεν στερήθηκε της θεατρικής της παράστασης, αφού στην φιλόξενη αίθουσα του Ιδρύματος Τηνιακού Πολιτισμού παρουσιάστηκε η «Λεμονιά», η συγκινητική ιστορία μιας ηλικιωμένης γυναίκας, που κατάφερε να φτιάξει ένα «ζυμαρένιο» μωρό. Μια παράσταση με έντονα στοιχεία κουκλοθέατρου, που μας καθήλωσε, από την νεαρή ηθοποιό Εύα Νικηφόρου (φωτο κάτω)!

Η όλη διοργάνωση έριξε αυλαία την Κυριακή 14 Μαΐου, το μεσημέρι, στην Ζαρίφειο Βιοτεχνική Σχολή -ή Υφαντήριο, όπως είναι ευρύτερα γνωστή-, στην Χώρα της Τήνου. Μια μυσταγωγική διαδικασία -κατά τη διάρκεια της οποίας «απαγορεύθηκε» ακόμα και η φωτογράφηση, προκειμένου τα τεκταινόμενα να χαραχθούν αποκλειστικά και μόνο στο μυαλό και την καρδιά μας-, μας μύησε στον «άγνωστο» κόσμο των ήχων της γεύσης! «Μα» θα μου πείτε «έχει ήχους η γεύση και είναι και άγνωστοι;» Ναι σε όλα, είναι η απάντηση και σπεύδω να σας εξηγήσω! Έχετε παρατηρήσει ποτέ τον ήχο των φύλλων της αγκινάρας όταν η νοικοκυρά τα αποσπά από το λαχανικό-λουλούδι, πριν το μαγειρέψει; Ένας ξερός ήχος σαν σπάσιμο και αμέσως μετά το «μπλουμ» στην λεκανίτσα με το νερό και το λεμόνι, για την αποφυγή του μαυρίσματος! Δεκάδες φορές έχω κάνει την όλη διαδικασία εγώ η ίδια, πρώτη φορά έδωσα σημασία στους ήχους της! Άλλες τόσες φορές έχω προετοιμάσει και όσπρια για μαγείρεμα: άδειασμα σε ταψάκι ή πιατελίτσα και σκάλισμα για τον εντοπισμό και την απομάκρυνση των τζούφιων καρπών! Τόσο «μουσικό» ήχο όμως, σαν αυτόν των ρεβυθιών που καθαρίστηκαν στο Υφαντήριο δεν έχω ξανακούσει! Κάτι παραπάνω φαίνεται πως ξέρουν οι μουσικοί που κατασκευάζουν αυτοσχέδιες μαράκες με όσπρια! Εξίσου γλυκόλαλοι ήταν οι ήχοι που παρήχθησαν κατά τη διάρκεια προετοιμασίας για τα τηνιακά γλυκά λυχναράκια και το τυρί πέτρωμα, αλλά και κατά το σχίσιμο λινού υφάσματος, το οποίο μετατράπηκε σε ατομικές πετσετούλες, που τοποθετήθηκαν «στην ποδιά» μας και υποδέχθηκαν τα δώρα που μας προσφέρθηκαν: ένα κομματάκι τυρί πέτρωμα, ένα γλυκό λυχναράκι, τρία ρεβυθάκια, ένα αγκιναρόφυλλο! Στο ενδιάμεσο των διαδικασιών αυτών οι κυρίαρχοι του χώρου, οι αργαλειοί, με τον μονότονο και ρυθμικό ήχο τους, θύμιζαν ξανά και ξανά σε όλους όσοι είχαμε την τύχη να βρεθούμε εκεί, την αέναη κοπιώδη προσπάθεια των προγόνων μας προκειμένου να εξασφαλίσουν αυτά που σήμερα θεωρούμε αυτονόητα και δεν εκτιμούμε διόλου: την τροφή, τα ενδύματα και τον οικιακό ρουχισμό. Στο τέλος, παιδάκια προσχολικής ηλικίας έριξαν αλάτι και νερό σε μια λεκάνη και με ένα ποτήρι πήραν και ξαναπήραν δόσεις από το ζωογόνο αυτό μείγμα, που αποτελεί ουσιαστικά την μήτρα της ζωής, την θάλασσα!

Το 3ο κατά σειρά Tinos Food Paths ολοκληρώθηκε αποδεικνύοντας ότι μπορεί να γίνεται κάθε χρόνο και καλύτερο, όσο δύσκολο κι αν φαίνεται -και είναι!- να ξεπεράσεις τον ίδιο σου τον εαυτό! «Το Tinos Food Paths είναι ουδέτερο -με δύναμη αρσενικού και γοητεία θηλυκού- και τέτοιο θα παραμείνει», μας διαβεβαίωσαν αποχαιρετώντας μας οι διοργανωτές του, αλλά θα συνεχίσει να γίνεται όλο και καλύτερο χρησιμοποιώντας σαν σκαλοπάτια τις επιλογές του, τους εθελοντές του και τα λάθη του! Τους το ευχόμαστε ολόψυχα!