Salento, ένας «χειροποίητος» κόσμος παράδοσης και νεωτερικότητας μέσα από 6 τοπικές τέχνες


Il Mosaico (Το Ψηφιδωτό)

Il Mosaico di Pino Manco, δηλαδή το Εργαστήρι Ψηφιδωτών του Pino Manco, στο Taurisano του νότιου Σαλέντο, ασχολείται με την επεξεργασία μαρμάρου, γρανίτη, τραβερτίνη και συναφών υλικών, έχοντας αποκτήσει με την πάροδο των ετών μια μεγάλη εμπειρία στον τομέα αυτό, αξιοποιώντας όμως παράλληλα τις πιο σύγχρονες τεχνικές για την καλλιτεχνικών αξιώσεων δημιουργία ποικίλων προϊόντων, τόσο για το στάδιο της κατασκευής κτηρίων, όσο και για την διακόσμησή τους στους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους. Στο εργαστήριο είδαμε και θαυμάσαμε από περβάζια παραθύρων, κιγκλιδώματα και σκάλες, έως μπάνια, έργα για εσωτερικές επενδύσεις και δάπεδα, ενώ είχαμε την τύχη να παρακολουθήσουμε από κοντά τις φάσεις κατασκευής ψηφιδωτών δαπέδων, ψηφιδωτών από ανοξείδωτο χάλυβα ή από γυαλί μουράνο, αλλά και από πέτρα luserna, η οποία εξάγεται από λατομεία του κεντροδυτικού Πιεμόντε. Το εργαστήριο του Pino Manco αναλαμβάνει μεταξύ άλλων, όπως μας είπε ο ίδιος, διακοσμητικά φινιρίσματα για εσωτερικούς χώρους, δάπεδα αντίκες, ανακαίνιση δαπέδων και διακόσμηση προσόψεων, καλλιτεχνικές διακοσμήσεις και ένα σωρό άλλες παρεμφερείς εργασίες.

Αντικρίζοντας έργα σαν κι αυτά πραγματικά αισθάνεσαι ότι βρίσκεσαι σε ένα καλλιτεχνικό εργαστήρι…

…και αυτό δεν είναι καθόλου μακριά από την πραγματικότητα, μιας και, όπως μας εξηγεί ο ιδιοκτήτης του Pino Manco, σχεδόν όλα εδώ γίνονται χειροποίητα…

…όπως το κόψιμο των ψηφίδων (δείτε και το σχετικό video στο κανάλι μας στο YouTube) από οποιοδήποτε υλικό απαιτείται για την δημιουργία του ψηφιδωτού που έχει επιλέξει ο πελάτης.

Οι ψηφίδες στην συνέχεια τοποθετούνται σε αυτήν την μικρή μπετονιέρα, όπου και «στριφογυρίζονται» για περίπου μισή έως μία ώρα, αναλόγως του υλικού, προκειμένου να στρογγυλέψουν οι άκρες τους και να αποκτήσουν το απαιτούμενο φινίρισμα, πριν την τοποθέτησή τους…

…η οποία γίνεται και πάλι δια χειρός, με ιδιαίτερη προσοχή και καλλιτεχνική ευαισθησία, από τα παιδιά του κυρίου Μanco.

Τα τελικά έργα είναι ασύλληπτης ομορφιάς και απαντώνται σε πολυτελείς κατοικίες, αλλά και δημόσια κτήρια ή άλλους χώρους,..

…στην ευρύτερη περιοχή του Salento και του Lecce.

Μια ματιά στους εξωτερικούς χώρους του εργαστηρίου και στον όγκο των αποθηκευμένων πετρωμάτων, μας πείθει για το μέγεθος του κύκλου εργασιών που διεκπεραιώνεται εδώ.

Terrecotte Fernando Falcone – Αντικείμενα από τερρακότα

Η εταιρεία Terrecotte Fernando Falcone, στο Ruffano του νότιου Σαλέντο, διατηρεί ανέπαφη την παράδοση μιας από τις τέχνες που εξακολουθούν να χαρακτηρίζουν την ομορφιά της γης του Salento, όπως η τέχνη figula, που συνδέεται με την επεξεργασία της τερρακότας, η οποία παραδίδεται από πατέρα σε γιο μέχρι σήμερα. Διατηρώντας τις φάσεις και τις τεχνικές επεξεργασίας αναλλοίωτες εδώ και πέντε γενεές, από το 1850, η εταιρεία προχωρά στην παραγωγή διακοσμητικών ειδών εσωτερικού και εξωτερικού χώρου, δώρων, μπομπονιερών για κάθε περίσταση, πιάτων και επιτραπέζιων σκευών, πάντοτε με στόχο την ικανοποίηση κάθε πελάτη, στον οποίο φυσικά δίνεται η δυνατότητα προσαρμογής των σχημάτων και της διακόσμησης των αντικειμένων σύμφωνα με τις προτιμησεις και το γούστο του.

Στο εργαστήριο τερρακότας Fernando Falcone παράγονται από εξαιρετικά καλαίσθητες γλάστρες, που τις είδαμε απλωμένες σε μεγάλη ποικιλία μεγεθών και σχημάτων στους εξωτερικούς χώρους…

…έως κάθε είδους διακοσμητικά και χρηστικά αντικείμενα σε μια μεγάλη ποικιλία σχεδίων μοντέρων αλλά και παραδοσιακών, όπως η ελιά, το κοκοράκι και το αστέρι.

Τα στάδια προετοιμασίας των αντικειμένων περνούν όλα από ανθρώπινο χέρι, με την κατασκευή να ακολουθείται…

…από το ψήσιμο στον ειδικό φούρνο, που αναπτύσσει υψηλές θερμοκρασίες…

…ενώ το τελικό στάδιο είναι το πλέον καλλιτεχνικό με την ζωγραφική διακόσμηση των αντικειμένων να είναι αυτή που τους δίνει την πιο ζωντανή πνοή τους.

Τα χαρακτηριστικά αυτά αντικείμενα που τράβηξαν την προσοχή μας, καθώς βρίσκονται κυριολεκτικά παντού στο Salento, ονομάζονται pumo και κυκλοφορούν σε κάθε πιθανή παραλλαγή μεγέθους και σχεδίου, προκειμένου να διακοσμηθεί με αυτά κάθε σπίτι της περιοχής, τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά, καθώς τοποθετούνται σε προσόψεις κτηρίων, σε κιγκλιδώματα και μπαλκόνια, ακόμα και σε κήπους. Η παράδοση λέει ότι είναι ένα τυχερό στοιχείο, αλλά προσοχή, δεν πρέπει να αγοραστεί από κάποιον για τον ίδιο τον εαυτό του!

Η προέλευση του ονόματος pumo παραπέμπει στο λατινικό pomum, δηλαδή φρούτο και συνδέεται με την λατρεία της θεάς Pomona, αρχαίας ρωμαϊκής θεότητας των φρούτων, αλλά και της ελιάς και της αμπέλου. Το σχήμα, λοιπόν, των συγκεκριμένων κεραμικών βασίζεται σε εκείνο των μπουμπουκιών, που πρόκειται να ανοίξουν, κάνοντας μια νέα ζωή να ανθίσει. Στην πραγματικότητα, τα pumi είναι σύμβολα ευημερίας και καρποφορίας. Αυτές οι συμβολικές έννοιες, βαθιά ριζωμένες στον παραδοσιακό πολιτισμό της Απουλίας, εξηγούν την πολυάριθμη παρουσία αυτών των διακοσμητικών στοιχείων στις προσόψεις των αρχοντικών κτηρίων, ακόμη και των αγροκτημάτων και πρέπει να τονίσουμε εδώ ότι το αντικείμενο, τώρα διαθέσιμο σε όλους, θεωρήθηκε αρχικά ως πολυτέλεια.

Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό σχέδιο του Σαλέντο, το σχήμα του οποίου παραπέμπει στο κάτω μέρος, στον κόμπο του τριαντάφυλλου, με τις ρίζες του να ανάγονται στον 14ο αιώνα, συμβολίζει δε την καλοτυχία, αλλά και την προστασία από το κακό.

Χωρίς μαζική παραγωγή, με πολλά από τα στάδια κατασκευής να είναι «χειροποίητα» και με μεγάλη αγάπη για μια δουλειά, που τα μυστικά της μεταλαμπαδεύονται από γενιά σε γενιά, η ομορφιά και η ποιότητα των παραγόμενων αντικειμένων είναι δεδομένη.

Rame Rossa Pappada– Εργαστήρι κόκκινου χαλκού Pappada’

Ο Paolo Davide Papada’ ζει και εργάζεται στο Ruffano, στην περιοχή του Capo di Leuca, συνεχίζoντας ένα επάγγελμα που παραδίδεται από πατέρα σε γιο εδώ και αρκετές γενιές. Οι δημιουργίες του σε χαλκό αποτελούν πραγματικά μοναδικά κομμάτια, ειδικά κατασκευασμένα και αποκλειστικά χειροποίητα, σύμφωνα με τις παραδοσιακές μεθόδους κατεργασίας του χαλκού. Ο Davide είναι επίσης εξειδικευμένος συντηρητής παλαιών χάλκινων και ορειχάλκινων αντικειμένων και σκευών, που κοσμούσαν κάποτε τα σπίτια των προγόνων. Όμως, με την πάροδο των ετών κατάφερε επίσης να εφαρμόσει μερικές από τις πιο δημιουργικές του ιδέες ικανοποιώντας τα αιτήματα πολλών πελατών και ετοιμάζοντας κομμάτια καθημερινής χρήσης, όπως απορροφητήρες κουζίνας, εργαλεία και προστατευτικά για τζάκια, πολυελαίους και οτιδήποτε άλλο, όλα φτιαγμένα με γνώση και μεράκι, εμπλουτίζοντας ένα σπίτι με αντικείμενα που εντυπωσιάζουν με τη μοναδικότητα και την ομορφιά τους.

Το εργαστήριο κατεργασίας χαλκού και ορείχαλκου (Lavorazione Artigianale Rame e Ottone) του Paolo Davide Pappada στο Ruffano.

Kαλλιτεχνικές δημιουργίες αποκλειστικά χειροποίητες, στηριγμένες πιστά στις παραδοσιακές τεχνικές και τους παλιούς κανόνες κατεργασίας του  χαλκού.

Με περισσή φροντίδα και προσοχή στην τελευταία λεπτομέρεια, το εργαστήρι Rame Rossa Pappadà είναι σε θέση να αποκαταστήσει τα παλαιά χάλκινα κομμάτια, επαναφέροντας την λάμψη τους και διατηρώντας τις μνήμες του χρόνου που έφυγε ανεπιστρεπτί (δείτε το σχετικό video στο κανάλι μας στο YouTube).

Εξαιρετικής αισθητικής χειροποίητα χρηστικά αντικείμενα από χαλκό.

Το πέρασμα του σχεδίου στον χαλκό είναι το πρώτο στάδιο δημιουργίας μιας χαλκογραφίας.

…και απαιτεί αφοσίωση και ακρίβεια από τον καλλιτέχνη (δείτε το σχετικό video στο κανάλι μας στο YouTube).

Ο Davide σχεδιάζει με τον διαβήτη ένα δισκο στο φύλλο χαλκού

….τον κόβει με προσοχή (δείτε το σχετικό video στο κανάλι μας στο YouTube)…

…και κάνοντάς τα όλα να μοιάζουν τόσο απλά, το μετατρέπει με το ειδικό μηχάνημα σε ένα καλαίσθητο κουπάκι, όπως θα δείτε και στο σχετικό video, στο κανάλι μας στο YouTube.

Πρωτότυπα ρολόγια….

…και μοναδικά φωτιστικά είναι μερικά μόνο από τα αντικείμενα που θα θέλαμε να φέρουμε μαζί μας στην Ελλάδα!

Luminaria «Fratelli Parisi», τα φώτα της γιορτής του Salento

Μια γη σαν αυτή του Σαλέντο, όπου ο ήλιος, η θάλασσα και ο άνεμος δεν είναι μόνο φυσικά στοιχεία αλλά συστατικά του ίδιου του πνεύματος ενός λαμπρού λαού, μια γη όπου η νύχτα και το σκοτάδι εξυπηρετούν στο να γίνεται ακόμα πιο λαμπερό το φως μέσα από του ήλιου το καθημερινό του τόξο, σ’ αυτή τη γη γεννιούνται i «lumi in aria», τα «φώτα στον αέρα», για να γιορτάσουν την πίστη τους οι άνθρωποι αυτοί όπως θέλουν και τους αξίζει. Μια λαϊκή τέχνη ντυμένη με φως για να ξυπνήσουν τα θαύματα, γιατί όντως με θαύμα μοιάζει η όψη που παρουσιάζουν οι πόλεις του Salento, όταν γιορτάζουν τους προστάτες Αγίους τους, αλλά και κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς ή των τοπικών Φεστιβάλ, σε ό,τι αφορά στο Δημόσιο, ακόμα δε και κατά τον στολισμό ιδιωτικών βιλών ή και ανακτόρων. Η παράδοση αυτή έχει ρίζες στο απώτερο παρελθόν της περιοχής του Salento, σε εποχές που ο στολισμός πλατειών και δρόμων γινόταν με λαμπτήρες λαδιού, προκειμένου να δοθεί η απαραίτητη νότα χαράς στις πολυπληθείς συγκεντρώσεις στους χώρους αυτούς, ενώ ήδη από τον 18ο αιώνα ποτηράκια με λάδι τοποθετούνταν σε καμάρες για να φωτίσουν θρησκευτικές και πολιτικές τελετές.

Η ιστορία των Fratelli Parisi Luminarie Design έρχεται από μακριά, καθώς τέσσερις γενιές πλέον, μαζί με τους σημερινούς απογόνους τους, εξακολουθούν να αναζητούν την τελειότητα των φώτων και των χρωμάτων, την οποία δεν θα επιτύχουν ποτέ, όπως μας λένε οι ίδιοι «γιατί το φως και οι φωτισμοί είναι σαν κύματα, πάντα σε κίνηση όπως το σημερινό «Fratelli Parisi«. Οι άνθρωποι που κατασκευάζουν τα φώτα αυτά είναι καταρχάς σχεδιαστές και ξυλουργοί και μετά ηλεκτρολόγοι και πραγματικά κάνουν τα πάντα: από την εφεύρεση των σχημάτων έως την κατασκευή των ξύλινων κουφωμάτων στερέωσης των φώτων, την τοποθέτηση των λαμπτήρων διαφορετικής έντασης και ισχύος, έως τη συναρμολόγηση και την αποσυναρμολόγηση των εντυπωσιακών σε μέγεθος εγκαταστάσεων των luminaria, κυρίως όταν πρόκειται για δημόσιους χώρους, όπου χρησιμοποιούνται ξύλινοι στύλοι, σιδερένια σύρματα, σκάλες και φυσικά χιλιάδες λαμπιόνια κάθε μεγέθους και χρώματος. Μια δουλειά που απαιτεί πραγματική καλλιτεχνική ευαισθησία.

Πόλεις καταστόλιστες και ολόφωτες, που δεν μπορεί παρά να σε αφήσουν άφωνο με την ομορφιά τους…

…δρόμοι που μετατρέπονται σε λεωφόρους φωτός, απ’ όπου θα περάσει η πομπή με τον εορτάζοντα Άγιο, συνοδεία μουσικής και πλήθους κόσμου…

…πριν ξανακαταλήξει στον επίσης κατάφωτο ναό του τιμωμένου Αγίου. Οι φωτογραφίες είναι από το Taviano, που ανήκει επίσης στην επαρχία του Lecce, κατά τους εορτασμούς του πολιούχου της πόλης San Martino.

Στο εργαστήριο που επισκεφθήκαμε στο Taurisano, που ετοιμάζει όλα αυτά τα φωτεινά διακοσμητικά, τα οποία προμηθεύονται οι Δήμοι της περιοχής…

…προκειμένου ο καθένας να έχει ένα όσο το δυνατόν εντυπωσιακότερο αποτέλεσμα, που θα προσελκύσει και τους ανάλογους επισκέπτες…

…μάθαμε πραγματικά όλα τα μυστικά της μοναδικής τοπικής αυτής τέχνης…

…με τα αποκλειστικά χειροποίητα αντικείμενα…

…τα οποία σε μικρότερα μεγέθη και κλίμακες φυσικά μπορεί να αποτελούν και θαυμάσια διακοσμητικά αντικείμενα…

…για τις κατοικίες της περιοχής, σε περιόδους γιορτής ή μη. Φυσικά υπάρχουν όλα τα παραδοσικά σχέδια, από τις πρώτες κατασκευές της εταιρείας, έχουν δημιουργηθεί όμως και πολλά νέα σχέδια, που εξυπηρετούν τις σύγχρονες ανάγκες, τα οποία έχουν ποικίλες χαρακτηριστικές ονομασίες, όπως «αέτωμα», «τριαντάφυλλο», «κουδούνια», «αστέρια», «κηροπήγιο» κλπ.

Κυριολεκτικά τα luminaria μπορούν να πάρουν οποιαδήποτε μορφή και μέγεθος, εξυπηρετώντας όλες τις διακοσμητικές απαιτήσεις και ανησυχίες οικιακών πελατών…

…και φυσικά των Δήμων, που κάθε χρόνο φροντίζουν να προσθέτουν νέα και να αντικαθιστούν παλαιότερα κομμάτια, με σκοπό να εκπλήξουν ευχάριστα τους δημότες τους, αλλά και τους επισκέπτες τους.

Παραδοσιακός αργαλειός στην Masseria «Le Stanzie» 

Στην Masseria «Le Stanzie», στο Supersano του Lecce, εκτός του ότι είχαμε την ευκαιρία να γευθούμε μοναδικές γεύσεις βασισμένες αποκλειστικά σε προϊόντα δικής τους παραγωγής ή στη χειρότερη περίπτωση από ακτίνα λίγων μέτρων, είχαμε επίσης την τύχη να δούμε παραδοσιακό αργαλείο εν ώρα λειτουργίας και πραγματικά το ευχαριστηθήκαμε πολύ. Ευκαιρίας δοθείσης να πούμε ότι Masseria στα ιταλικά σημαίνει αγρόκτημα, πρόκειται δηλαδή για ένα αγροτουριστικό κατάλυμα, που μπορεί επιπλέον να διαθέτει εστιατόριο και δυνατότητα για διάφορες άλλες δραστηριότητες.

Sciarpa ή foulard ονομάζεται το ύφασμα που παράγεται από την ύφανση στον αργαλειό, όπως μας εξηγεί η ευγενέστατη Mauruzia…

…της οποίας όλη την περιγραφή μπορείτε να παρακολουθήσετε στο σχετικό video  στο κανάλι μας στο YouTube.

Tombolo και μένεις «τόμπολα»!

Στον οικισμό του Torrepaduli, που ανήκει διοικητικά στον Δήμο του Ruffano και πιο συγκεκριμένα στους φιλόξενους χώρους του Info-Point Torrepaduli, είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε μία ακόμα παραδοσιακή σαλεντίνικη τέχνη, το tombolo, από την οποία παράγονται λεπτεπίλεπτα έργα τέχνης εξαιρετικής αισθητικής και ομορφιάς.

Η μικρή Ciara χειρίζεται με επιδεξιότητα τα fuselli της -τα ξύλινα μικρά εργαλεία- πλέκοντας μια εξαιρετικά λεπτεπίλεπτη δαντέλα, η οποία είναι ακουμπισμένη στο μαξιλαράκι της (cushion), πάνω στην ξύλινη βάση, το trespolo.

Το είδος αυτό χειροτεχνίας, που ονομάζεται tombolo, όπως ακριβώς λέγεται και το σύνολο των εξαρτημάτων του, παράγει έργα εξαιρετικής τέχνης, σαν κι αυτά τα πανέμορφα σκουλαρίκια.

Θερμές ευχαριστίες για την πραγματοποίηση του ταξιδιού αυτού οφείλουμε στην Περιφέρεια της Puglia, στον Δήμο του Miggiano και προσωπικά στον Δήμαρχο Michele Sperti και τους συνεργάτες του, στους Δήμους του Ruffano και Taurisano, καθώς και στην διοργανώτρια εταιρεία “Quaros Consulting”.

Copyright © Katerina Marinaki. All Rights Reserverd.
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος web site με οποιονδήποτε τρόπο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της κατόχου του Κατερίνας Μαρινάκη. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.

Κατηγορίες:Culture / Events, EuropeΕτικέτες: , , , , , , , , , , ,

Σχολιάστε

Εισάγετε τα παρακάτω στοιχεία ή επιλέξτε ένα εικονίδιο για να συνδεθείτε:

Λογότυπο WordPress.com

Σχολιάζετε χρησιμοποιώντας τον λογαριασμό WordPress.com. Αποσύνδεση /  Αλλαγή )

Φωτογραφία Twitter

Σχολιάζετε χρησιμοποιώντας τον λογαριασμό Twitter. Αποσύνδεση /  Αλλαγή )

Φωτογραφία Facebook

Σχολιάζετε χρησιμοποιώντας τον λογαριασμό Facebook. Αποσύνδεση /  Αλλαγή )

Σύνδεση με %s

Ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για την εξάλειψη των ανεπιθύμητων σχολίων. Μάθετε πως επεξεργάζονται τα δεδομένα των σχολίων σας.

Αρέσει σε %d bloggers: