Σέριφος, το νησί με τις αμέτρητες -όλες τους πανέμορφες- παραλίες, το νησί που ταξιδεύει στο Αιγαίο λουσμένο στο μοναδικό κυκλαδίτικο φως, κάτω από το οποίο αναδεικνύεται ακόμα περισσότερο η συγκλονιστικά απέριττη ομορφιά της Χώρας του και του τραχέος εδάφους του, χαρακτηριστικό όπου πιθανόν εδράζεται και η προέλευση του ονόματός του, η οποία αν και είναι αμφιλεγόμενη μπορεί να προέρχεται από το «στέρφος» και «στέριφος», που σημαίνουν άγονος, άκαρπος και σκληρός. Προορισμός κοντινός και αγαπημένος, ιδανικός για χαλάρωση ό,τι κι αν σημαίνει αυτό για τον καθένα από εμάς, από μπάνιο σε διαφορετική καθημερινά παραλία, έως βόλτες στα μονοπάτια του χώρου αλλά και του χρόνου του νησιού, στο οποίο περπάτησαν οι Κύκλωπες -όπως περίτρανα αποδεικνύουν τοπωνύμια όπως η Σπηλιά του Κύκλωπα και το ακρωτήριο Κύκλωπες-, ο Περσέας -σύμφωνα με τη μυθολογία φιλοξενήθηκε στο ανάκτορο του Δίκτυ, ενός από τους βασιλιάδες της Σερίφου-, αλλά και οι πρώτοι απεργοί επί ελληνικού εδάφους, οι εργαζόμενοι στα μεταλλεία του νησιού, όπως θα δούμε παρακάτω.

Η Σέριφος με έκταση 78 τ.χλμ. και σχήμα σχεδόν στρογγυλό, διαθέτει έντονο ανάγλυφο εδάφους, με τους χαρακτηριστικούς ορεινούς όγκους της να διακόπτονται από δύο και μόνο μικρά οροπέδια: το οροπέδιο Κάμπος του Αλέξανδρου και αυτό των Λιβαδερών. Παρ’ όλα αυτά το νησί εποικίστηκε από Κάρες, Κρήτες, Φοίνικες, Μυκηναίους -ήρθαν στη Σέριφο γύρω στα 1800 π.Χ.-, Αθηναίους -από τον 7ο π.Χ. αι. το νησί έγινε ιωνική αποικία υπό τον Αθηναίο Ετεοκλή-, Μακεδόνες -από το 363 μέχρι το 308 π.Χ.-, Πτολεμαίους -μέχρι το 266 π.Χ.- και τέλος Ρωμαίους, οι οποίοι κατέκτησαν την Σέριφο το 146 π.Χ., όπως και τις λοιπές Κυκλάδες και ολόκληρη την Ελλάδα. Στους χρόνους που ακολουθούν, η Σέριφος γίνεται τόπος εξορίας επιφανών Ρωμαίων αντιφρονούντων, ενώ κατά τη διάρκεια της Φραγκοκρατίας -και ιδιαίτερα κατά τους χρόνους διακυβέρνησής του από τον Ενετό ευγενή Ερμόλαο Μινόττο-το νησί γνώρισε πραγματική άνθηση, με τα μεταλλεία του να επαναλειτουργούν ύστερα από διακοπή 1.500 χρόνων.

Πλησιάζοντας στο νησί και ενώ προσπαθείς να συγκεντρώσεις τα διασκορπισμένα υπάρχοντά σου προκειμένου να αποβιβαστείς μετά από περίπου 4 ώρες ταξιδιού, οι εικόνες που κατακλύζουν το οπτικό σου πεδίο μέσα από τα παράθυρα του πλοίου σε υποχρεώνουν, κυριολεκτικά, να βγεις στο κατάστρωμα, ώστε ανεμπόδιστα να απολαύσεις ένα πραγματικά μοναδικό θέαμα: την ολόλευκη γραφική Χώρα της Σερίφου να κατρακυλά στις πλαγιές του λόφου που την φιλοξενεί και τις ατέλειωτες αμμουδιές στο Λειβάδι -το λιμάνι του νησιού- και στα γειτονικά Λειβαδάκια να ξεσηκώνουν τις αισθήσεις των εραστών του ελληνικού καλοκαιριού. Εικόνες απαράμιλλης ομορφιάς γεμάτες πράσινο, λευκό και γαλάζιο αποδεικνύουν πέραν πάσης αμφιβολίας τους λόγους για τους οποίους η Σέριφος αποτελεί αγαπημένο τόπο διακοπών -και όχι μόνο- τόσο πολλών διανοουμένων και καλλιτεχνών.

Η Χώρα της Σερίφου, που κατοικείται αδιάκοπα εδώ και 2.800 χρόνια, αποτελεί έναν οικισμό μοναδικό σε ομορφιά, σχήμα και διάταξη, που ελάχιστα έχει αλλοιωθεί στο διάβα τόσων αιώνων. Ο φυσικός χώρος υπαγόρευσε και μορφοποίησε την αρχιτεκτονική αυτού του ανεπανάληπτου οικιστικού συνόλου, χαρακτηριστικά γνωρίσμαα του οποίου αποτελούν οι απότομες κλίσεις, τα ελάχιστα πλατώματα, τα μικρά, επιπεδόστεγα, μονόχωρα και χαμηλοτάβανα σπίτια -δίπατα και τρίπατα μέσα στο Κάστρο, για την πλήρη αξιοποίηση του διαθέσιμου χώρου, λίγο πιο ευρύχωρα στις εκτός Κάστρου συνοικίες- και οι εκκλησίες, σφιχταγκαλιασμένες κι αυτές. η μια πλάι στην άλλη, μέσα στο Κάστρο.

Στο ισόγειο του Δημαρχιακού Μεγάρου στεγάζεται το Αρχαιολογικό Μουσείο της Σερίφου, οι συλλογές του οποίου περιλαμβάνουν κυρίως υστεροελληνιστικές και ρωμαϊκές αρχαιότητες, όπως τμήματα αγαλμάτων, επιτύμβιες στήλες με ανάγλυφη διακόσμηση ή επιγραφή, μαρμάρινες τεφροδόχους, θραύσματα κιονόκρανων, τμήμα αγαλμάτων ιματιοφόρων μορφών κ.άλ. Αξίζει στο σημείο αυτό να αναφερθούμε και στα νομίσματα του νησιού, των οποίων οι τύποι σχετίζονται με τον τοπικό ήρωα Περσέα και το μύθο του. Οι αρχαϊκοί αργυροί στατήρες (530 π.Χ.) εικονίζουν βάτραχο, ζώο που σχετίζεται με την τοπική λατρεία του Περσέα. Ακολούθησαν κοπές χάλκινων νομισμάτων, που απεικονίζουν στη μία όψη την κεφαλή του Περσέα με φτερωτό κράνος και στην άλλη την άρπη (δρεπανόσχημο ξίφος) ή την κεφαλή της Μέδουσας.

Στεγασμένο σ’ ένα από τα σπίτια με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική στην Κάτω Χώρα, το Λαογραφικό Μουσείο του νησιού δεσπόζει του χώρου, απολαμβάνοντας μια υπέροχη θέα.Το Μουσείο ιδρύθηκε το 1976, αποτελεί ιδιοκτησία του Συνδέσμου Σεριφίων και είναι το μοναδικό στο νησί, με στόχο της δημιουργίας του την διάσωση της σερφιώτικης παραδοσιακής κληρονομιάς. Εδώ στεγάζονται, μεταξύ άλλων, στοιχεία της καθημερινής ζωής της Σερίφου, υφαντά, κεραμικά, οικιακά σκεύη, πορσελάνες, τοπικές φορεσιές και άλλα αντικείμενα, που αναπαριστούν τις αγροτικές, οικιακές και άλλες εργασίες της υπαίθρου. Σε ξεχωριστή αίθουσα εκτίθενται δείγματα του πλούτου, που η σερφιώτικη γη κρύβει στα σπλάχνα της. Ιδιοκτησίας του Λαογραφικού Μουσείου Σερίφου είναι και το ανοικτό θεατράκι, 300 θέσεων, όπου πραγματοποιούνται -από το1995- πνευματικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, κυρίως κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, που συμβάλλουν στην περαιτέρω πολιτιστική αναβάθμιση του νησιού.

Από την Χώρα και το υψηλότερο σημείο της, με το Ενετικό Κάστρο και τον Άγιο Κωνσταντίνο, η θέα προς το απέραντο Αιγαίο και τα γειτονικά νησιά είναι πανοραμική και ανεμπόδιστη, ενώ σε ολόκληρη την διαδρομή που οδηγεί προς τον κόλπο του Λειβαδιού οι στάσεις είναι πολλές μιας και τα «πλάνα» σε κάθε στροφή είναι όντως εντυπωσιακά.

Στην βόρεια πλευρά του νησιού βρίσκονται οι οικισμοί Παναγία, Γαλανή, ο Κένταρχος ή Καλλίτσος και βέβαια το διάσημο μοναστήρι των Ταξιαρχών, το σημαντικότερο αξιοθέατο του νησιού.

Στην νότια πλευρά του νησιού συναντούμε εξίσου πολυάριθμες, απάνεμες και πανέμορφες παραλίες, μεταξύ των οποίων το Γάνεμα, ο Κουταλάς και το Μέγα Λιβάδι, το κύριο εξαγωγικό λιμάνι του σιδηρομεταλλεύματος του νησιού, όπου είχε δημιουργηθεί ολόκληρος οικισμός για την κάλυψη των αναγκών της μεταλλευτικής βιομηχανίας. Η Σέριφος ονομάστηκε «Η σιδηρά νήσος» (G.Fiedler) εξαιτίας αυτής ακριβώς της άνθησης της βιομηχανίας του σιδήρου. Οι Μυκηναίοι -και ίσως πριν από αυτούς οι Κρήτες- εντόπισαν πρώτοι τα πλούσια κοιτάσματα σιδήρου. Στους ιστορικούς και κλασσικούς χρόνους τα μεταλλεία λειτουργούσαν και οι Ρωμαίοι κατακτητές συνεχίζουν επίσης την εκμετάλλευσή τους. Από την ίδρυση του φράγκικου δουκάτου της Νάξου (1204) και μέχρι το 1418 τα μεταλλεία λειτουργούν και πάλι εντατικά. Το 1861 ξεκινά ουσιαστικά η νεότερη περίοδος της ιστορίας τους. Τον Ιούνιο του 1916, ο Κωνσταντίνος Σπέρας, μέλος του Δ.Σ. του Εργατικού Κέντρου Πειραιά, αναλαμβάνει την οργάνωση την εργατών και την σύσταση Σωματείου με στόχους την καθιέρωση του οκταώρου εργασίας, την βελτίωση των συνθηκών εργασίας και την αύξηση των αποδοχών των εργαζομένων. Το Σωματείο κηρύσσει απεργία διαρκείας μέχρι επιλύσεως των προβληθέντων αιτημάτων (αρχές Αυγούστου 1916). Στις 21 Αυγούστου, ημέρα Κυριακή, σημειώθηκαν τα γνωστά αιματηρά επεισόδια με 8 νεκρούς.Τα μεταλλεία σταμάτησαν να λειτουργούν τη δεκαετία του 1960.

Η πανέμορφη Σέριφος, το νησί που έχει συνδέσει το όνομά του με τα μεταλλεία του και την ένδοξη ιστορία τους, είναι επίσης άρρηκτα συνδεδεμένο με την αμπελοκαλλιέργεια. Το περίφημο σερφιώτικο σταφύλι, από τις αρχές του 18ου αιώνα, κάλυπτε το 75% του σερφιώτικου εδάφους και η καλλιέργειά του είχε γίνει πραγματική επιστήμη για τους ντόπιους. Τον 18ο και 19ο αιώνα υπήρξε μεγάλη ανάπτυξη της εμπορίας και εξαγωγής σταφυλιών, κρασιού και ξυδιού προς τα ελληνικά ναυτικά νησιά (Ύδρα, Σπέτσες κ.λπ.), ακόμα και ως τα παράλια της Μικράς Ασίας, όπου στην περιοχή της Σμύρνης, καλλιεργούνταν σερφιώτικο σταφύλι. Σήμερα η καλλιέργεια συνεχίζεται αλλά, δυστυχώς, σε πολύ μικρό ποσοστό.

 

Copyright © Katerina Marinaki. All Rights Reserverd. ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος web site με οποιονδήποτε τρόπο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της κατόχου του Κατερίνας Μαρινάκη. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.